AKİKA.. 2

Akikâ'mn   Hükmü. 2

Akika  Kurbanını  Kesme  Zamanı 2

Erkek ve Kız  Çocuğu İçin Kesilecek Akika Kurbanı 2

Kesilecek  Akika'nın  Sayısı,  Çocukların  Sayısına  Bağlıdır 3

Akika'nın   Şartları 3

Akika  Kurbanı  ile Diğer Kurbanlar Arasındaki  Farklar 3

Çocuğa  Yedinci Gün İsim Vermek,  Saçlarını Keserek  Saçları Ağırlığınca  Altın  veya   Gümüş  Vermek. 3

Çocuğun   Kulağına  Ezan   Okumak. 4

Çocuğun   Tahnik   Edilmesi 4

Çocuğu   Sünnet  Ettirmek. 4

Sünnet  Ettirmenin  (=Hitan'ın)  Hükmü. 4

Sünnetin   (»Hitan'ın)   Meşruiyetinin   Delili 4

Sünnet'in   («Hitan'ın)   Zamanı 4

Sünnet'in   (=Hitan'ın)   Meşruiyetinin   Hikmeti 5

Doğan   Çocuktan   Ötürü   Anne   ve   Babasına   Gözaydınlığı Dilemek. 5

AKİKA

 

Akika'mn lügat mânâsı,  kesmek, parçalamak demektir.  Çocuk doğduğunda saçlarının kesilmesine de akika denilmiştir. Akika ıstılahı mânâda,   doğan  çocuğun  saçlarının  kesildiği  anda   kurban  edilen hayvana verilen isimdir. Buna akika isminin verilmesinin sebebi, onun kesilip parçalanmasıdır. Akika'ya, Nuseyke veya Zubeyha demek de müstehabdır. Akikâ'mn meşru olduğunun delili, şu hadîstir:

Hz. Peygamber'e, akika hakkında sorulduğunda, Hz. Peygamber akika kelimesini sevmediğini belirtircesine şöyle demiştir:

Allah Teâlâ akika'yı sevmez. Kimin bir çocuğu olur da onun namına kurban kesmek isterse kessin; oğlan çocuğu için iki koyun, kız çocuğu için de bir koyun kessin![1]

Bu hadîsten anlaşıldığına göre Hz. Peygamber akika isminden hoşlanmamıştır. Yoksa akikâ'mn bizzat kendisini reddetmiş değildir.

 

Akikâ'mn   Hükmü

 

Akika, müekked bir sünnet'tir. Akika'nın müstehab olmasının delili, Hz. Peygamber'in ve ashabının fiilleridir. Selman b. Amr, Hz. Peygamber'in şöyle buyurduğunu rivayet etmektedir:

Doğan erkek çocuk için akika vardır. Bu bakımdan onun için bir kurban kesin ve saçlarını traş edin.[2]

Hiçbir âlim akika kurbanının vacib olduğunu söylememiştir. Çünkü o, suç ve nezr olmaksızın kesilen bir kurbandır. Şu hadîs de akika'nın kurban gibi vacib olmadığına delâlet etmektedir:

Dünyaya bir çocuğu gelen kimse, onun için kurban kesmek isterse kessin.[3]

 

Akika  Kurbanını  Kesme  Zamanı

 

Çocuk, anne karnından çıktıktan sonra buluğ çağına gelinceye kadar akika kurbanı kesilebilir. Çocuk baliğ olduktan sonra, babasına akika kurbanı kesmek müstehab olmaktan çıkar. Bu durumda çocuğun kendi­sinin akika kurbanı kesmesi daha iyidir. Fakat çocuğun doğumunun bi­rinci gününde akika kurbanı kesmek sünnettir.

Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Her çocuk akikasma rehinlenmiştir. Yedinci gün çocuk namına (akika) kurbanı kesilir. Saçı kırpılır, adı konur.[4]

Akika'nın  Teşri   Kılınmasının  Hikmeti Akika'nın hikmet ve faydalarını söyle sıralayabiliriz:

 1. Çocuk dünyaya geldiğinde anne ve babası Allah'ın bu,ihsanından ötürü sevinirler. Bu nedenle Allah'ın ihsanına karşılık olarak O'na şükür ve hamdederler.

Eğer şükrederseniz sizin için ona razı olur.

(Zümer/7)   •                                                                                   -

Eğer şükrederseniz elbette size (nimetimi) artıracağım. (İbrahim/7)

Mal ve oğullar dünya hayatının zînetidir. (Kehf/46)

Kadınlardan, oğullardan yığın yığın biriktirilmiş altın ve gümüşler­den, salma ve güzel atlardan, hayvanlardan ve ekinlerden meydana gelen arzulara karşı aşın sevgi beslemek insanlara güzel gösteril­miştir. (Âlu İmran/14)

2.  Çocuğun nesebinin ilan edilip yayılması ve hakkında çirkin şeyler söylenmemesine vesile olur.

3.  Cimriliğe mâni olarak cömertliği artırmaya vesile olur.

Nefisler ise kıskançlıktan aynlmaz kılınmışlardır.

(Nisa/128)

Kim nefsinin hırsından ve cimriliğinden korunursa, işte kurtulanlar onlardır.

(Haşr/9)            .          ' '                                '

4.  Ailesinin, akrabalarının, dostlarının ve fakirlerin gönlünü fethet­meye vesile olur.

Ayrıca onların bu yemek ve toplantıya gelmelerine, aralarında sevgi ve muhabbete vesile olur. Zaten İslâm da sevgi, muhabbet ve yardım­laşma dinidir.

 

Erkek ve Kız  Çocuğu İçin Kesilecek Akika Kurbanı

 

Erkek çocuğu için de kız çocuğu için de birer koyun kesmek sün­nettir. Hz. Ali'den şöyle rivayet edilmiştir: 'Hz. Peygamber, Hasan İçin bir koyun kesti'.[5]

Fakat akika kurbanında efdal olan, erkek çocuk için iki, kız çocuğu için bir koyun kesmektir. Hz. Aişe'den şöyle rivayet edilmiştir: "Hz. Peygamber, erkek" çocuğu için iki koyun, kız çocuğu içinse bir koyun kesmemizi emretti".[6]

 

Kesilecek  Akika'nın  Sayısı,  Çocukların  Sayısına  Bağlıdır

 

İki veya üç çocuk için bir koyun kesmek Sünnet'e uymak için yeterli değildir. Sünnet olan, her çocuk için bir koyun kesmektir; yani bir çocuk için bir koyun, iki çocuk için iki koyun, üç çocuk için de üç. koyun kes­mek gerekir. İkiz olarak dünyaya gelen çocukların herbiri için de birer koyun kesmek gerekir.

İbn Abbas'tan şöyle rivayet edilmiştir: "Hz. Peygamber, Hasan ve Hüseyin için birer koçu akika kurbanı olarak kesti",[7]

 

Akika'nın   Şartları

 

Akika'nın yeterli olabilmesi için kurbanlarda şart olanlar -cins, yaş, eksiklik meydana getiren kusurlardan salim olması gibi- Akika'da da şart koşulmuştur. Çünkü akika ile kurban arasında her ikisinin de mendub olması bakımından benzerlik vardır. [8]

Berâ b. Âzib'den rivayet edildiğine göre, Hz. Peygamber şöyle bu­yurmuştur:

Şu dört hayvanı kurban etmek caiz değildir; körlüğü açık olan kör hayvanı, hastalığı açık olan hasta hayvanı, topallaması devam ettiği '  sürece topal hayvanı ve iliği kalmayacak kadar kırılmış hayvanı.[9]

Etin eksikliği ve hayvanın semiz olmaması hususunda etki yapan şeyler bu sayılanlara kıyas edilmiştir.

 

Akika  Kurbanı  ile Diğer Kurbanlar Arasındaki  Farklar

 

Akika hakkındaki şartların kurbanlar hakkındaki şartlarla aynı oldu­ğunu söylediğimizde, bu sözden Akika'nın her bakımdan kurban'a ben­zediği şeklinde yanlış bir mânânın anlaşılma ihtimali vardır. Oysa Akika ile Kurban arasında birtakım farklılıklar vardır. Akika'nın kurbanlardan ayrıldığı hususları şöyle sıralayabiliriz:

1. Akika'nın, diğer velime yemekleri gibi pişmiş olarak sadaka veril­mesi sünnettir.

Akika, bu hususta diğer kurbanlardan ayrılır. Çocuğun ahlâkı güzel olsun diye akika'yı tatlı birşeyle pişirmek müstehabdır. En efdali, akika'nın etini ve suyunu fakirlere dağıtmaktır. Akikanın etini yemek ve dağıtmak da müstehabdır.

2.  Akika'nın herhangibir kemiğini -mümkünse- kırmamak sünnettir.

Her kemik, mafsalından kesilmelidir. Bunun amacı, çocuğun da azalarının böyle sağlam kalmasıdır.

3.  Çocuğun ebeliğini yapan kadına, akika kurbanının bir budunu çiğ olarak vermek müstehabdır. Çünkü Hz. Fatıma, Hz. Peygarnber'in emriyle böyle yapmıştır.[10]

 

Çocuğa  Yedinci Gün İsim Vermek,  Saçlarını Keserek  Saçları Ağırlığınca  Altın  veya   Gümüş  Vermek

 

Çocuğun doğumunun yedinci gününde isim vermek sünnettir. Ayrıca güzel bir isim vermek de sünnettir. Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Sizler, kıyamet gününde kendi isimlerinizle ve babalarınızın isimle­riyle çağrılacaksınız. Öyle ise isimlerinizi güzeüeştirin.[11]

İsimleriniz   içerisinde   Allah'a   en   sevimli   olanı   Abdullah   ve Abdur rahman'dır.[12]

Erkek veya kız çocuğunun doğumunun yedinci gününde akika'sı ke­sildikten ve saçları kesilip tartıldıktan sonra, onların ağırlığınca altın veya gümüşü sadaka olarak vermek sünnettir. Hasan doğduğunda I İz. Peygamber, I iz. Fatıma'ya şöyle buyurmuştur:

Hasan(ın doğumu) için bir koyun kurBan kes ve ey Fatıma, Hasan1 in saçını traş et ve ağırlığınca gümüş tasadduk et[13]

Uz. Ali diyor ki: 'Bunun üzerine Falıma, (kesilen) saçı tarttı. Saçın ağırlığı 1 dirhem veya 1 dirhemden biraz eksikti'.

 

Çocuğun   Kulağına  Ezan   Okumak

 

Çocuğun   kulağına  giren  ilk  sesin,   tevhid  sesi  olması   için  sağ kulağına ezan okumak sünnettir. Sol kulağına da kamet okunmalıdır. Ebu Râfi'den şöyle rivayet edilmiştir: "Ali'nin oğlu Hasan, Fatıma'dan doğduğu  zaman Hz. Peygamber'in, onun kulağına namaz ezanı gibi ezan okuduğunu gördüm".[14]

 

Çocuğun   Tahnik   Edilmesi

 

İsLer kız, ister erkek çocuğu olsun, bir hurma ile tahnik edilmesi müstehabdır. Tahnik etmek, çiğnenmiş bir hurmayı çocuğun damaklarına ve ağzının diğer taraflarına sürerek ovmaktır. Eğer hurma yoksa, tatlı olan başka birşeyle tahnik etmek müstehabdır.

Bunun delili, Enes b. Mâlik'ten rivayet edilen şu hadîstir: "Ben, Ebu Talha el-Ensarî'nin oğlu (üvey kardeşim) Abdullah doğduğu zaman onu ITz. Peygamber'in yanına götürdüm. Rasûluliah'ı bir aba içinde kendisine ait olan bir deveye katran sürer halde buldum. Bana 'Yanında hurma var mı?' diye sordu. Ben de 'Evet' diyerek kendisine birkaç tane hurma uzattım. Rasûlullah bu hurmaları kendi ağzına attı ve onları iyice çiğnedi. Sonra çocuğun ağzını açtı, ağzındaki ezilmiş hurmayı çocuğun ağzına bıraktı. Bunun üzerine çocuk, dili ile ağzındaki şeyi arayıp yalanmaya başladı. Rasûlullah da 'Hurma, Ensar'ın sevgilisidir' dedi ve çocuğa Abdullah ismini verdi".[15]

Ebu Musa da şöyle rivayet etmektedir: "Bir oğlum doğdu. Ben he­men onu alıp Hz. Peygambcr'e götürdüm. Uz. Peygamber, oğluma İbrahim adını verdi ve hurmayı" çiğneyip onun damağına çaldı".[16]

I iz. Aişe'den de şöyle rivayet edilmiştir: "Rasûlullah'a küçük çocuklar getirilirdi ve o da onların damaklarını oyar, kendilerine bereket ve saadet duasında bulunurdu".[17]

Zikredilen hadîslere binaen âlimler, yeni doğan çocuğu salah ve takva sahiplerine götürüp dua ve lahnik etürmenin müstehab olduğunu söylemişlerdir.

 

Çocuğu   Sünnet  Ettirmek

 

Sünnet ameliyesine ve bu ameliyenin yapıldığı yere hitan denir. Erkek çocuğun sünneti, tenasül uzvunun başını kapatan ve adına haşefe denilen deri kesilerek gerçekleştirilir.

 

Sünnet  Ettirmenin  (=Hitan'ın)  Hükmü

 

İmam Şafii'ye göre erkek ve kız çocukları sünnet ettirmek vacibdir. Erkeklerin.sünneti, tenasül uzvunun başını kapatan ve haşefe denilen deriyi kesmektir. Kız çocuklarının sünneti ise, ferc'in üst tarafında bulu­nan derinin bir parçasını kesmektir. Bazı âlimler, sünnetin, erkekler için vacib olduğunu, fakat kızlar için vacib olmadığını söylemişlerdir.

 

Sünnetin   (»Hitan'ın)   Meşruiyetinin   Delili

 

Sünnetin vacib olduğunun delili, şu hadîstir:

fıtrat beştir (beş şey fıtrattandır): sünnet olmak, etek traşı yapmak, tırnakları kesmek, koltuk altı kıllarını kesmek ve bıyıkları kısaltmak.[18]

Hadîste geçen fttral kelimesi, hilkat demektir. Fıtrat'tan maksat, pey­gamberlerin güzel görüp yaptığı, şeriatların ittifakla kabul ettiği eskiden beri süregelen sünnettir.

 

Sünnet'in   («Hitan'ın)   Zamanı

 

Sünnet vacib olmakla beraber çocukken yapılması şart değildir. Büyüdükten sonra da sünnet olunabilir. Fakat çocuğun velisinin, onu doğumunun yedinci gününde sünnet ettirmesi sünnettir. Ancak çocuk sünnete dayanabilecek durumdaysa veya hasla değilse böyledir. Araplar, İslâm'dan önce de ataları I iz. İbrahim'in sünnetine Lâbİ olarak çocuk­larını sünnet ettirirlerdi.

 

Sünnet'in   (=Hitan'ın)   Meşruiyetinin   Hikmeti

 

Sünnetin hikmeti, taharet ve nezafeti en güzel şekilde tahakkuk ettir­mesidir. Çünkü tenasül uzvunun başında bulunan ve haşefe denilen deri temizliğe engel olur. Bedenin temiz olmasında, iç temizliğine delil vardır^

Allah çok tevbe edenleri sever ve çok temizlenenleri de sever. (Bakara/222)

Şüphe yok ki tevbe, baünî kusur ve günahlardan temizlenmenin şiarı ve alâmetidir.

 

Doğan   Çocuktan   Ötürü   Anne   ve   Babasına   Gözaydınlığı Dilemek

 

Doğan erkek çocuğu  için erkeklerin, doğan kız çocuğu, için de

kadınların, çocuğun anne ve babasına gözaydınlığı dilemeleri sünnettir.

Erkekler, çocuğun babasına 'Allah, ihsan ettiği bu çocukta senin için bereket kılsın ve seni Allah'ın ihsanına şükreden kullarından" eylesin. Buluğ çağma yetişsin. Çocuktan ötürü Allah sana nzık versin' demelidir.

Babanın da onlara şöyle demesi müstehabdır: 'Allah sizin için de bereket kılsın ve sevabınızı artırsın'.

Kadmlar da çocuğun annesine, erkeklerin çocuğun babasına söyle­diklerini söylemeli, çocuğun annesi de kocasının erkeklere söylediklerini söylemelidir.

Allah hakikati daha. iyi bilir.