HAC VE UMRE.. 1
Hac. 1
Haccın Hükmü ve Farz Olmasının Şartları 1
Haccın Edasının Şartları 2
Haccın Sıhhatinin Şartları 2
Haccın Vakti 2
Haccın Rükünleri 2
Haccın Vacipleri 3
Hac İçin Mîkat Yerleri 3
Hac Nasıl Yapılır?. 4
Hac; (hürmet ve) ta'zîm olunan birine (veya bir yere ziyaret) taksadıyla gitmektir. Meselâ birini ta'zîm
ve hürmet eden kimse, itilân kimseyi ziyaret ettim" tarzında bir ifade
kullanır.
Şer'î istilanda ise
hac: "Belli bir yeri, belli bir zamanda belli ir takım amel ve davranışları
yerine getirmek için ziyaret et-Lek"tir.
Belli bir yer,
Mekke'de bulunan Beytullah ile Arafat dağıdır.
Bir takım belli
davranışlar ise, bunlar: Beytullah ı tavaf, Safa e Merve arasında sa'y etmek ve
Arafat'ta durmaktır.
Belli zamana gelince
bu, ileride de belirteceğimiz gibi, hac aylarıdır
Hac, kendisinde şu
altı şartı bulunduran herkese farzdır:
(1) Müslüman
olmak,
(2) erginlik çağında bulunmak,
(3) akıl-. ve
(4) hür olmak,
(5) hac masraflarım karşılamaya gücü yetmek. rani (hacdan) dönünceye kadar hanımı, küçük çocuğu ve
hizmetçi-îrinin geçimine yetecek şeylerden başka kendisinin gidiş ve dönü-üne,
satın alacağı ve yolcu olarak kiralayacağı şeylere yetecek cnkâna
sahip bulunması gerekir.
(6) Öte yandan haccm farz
oldu-;unu da bilmesi icab eder, ki bu şart, dâr-ı harbde Müslüman lanlara
mahsustur.
naccm farz Oluşuna Delil
Haccın farz olduğu
kitap, sünnet ve icmâ' ile sabittir.
Kitab'tan (yani Kur'an'dan) delil
olarak Allah Teâlâ'nın, Tona gücü yetenlerin o evi
haccetmesi, Allah'ın insanlar üzerim r hakkıdır. "mealindeki
âyet-i celîlesi gösterilebilir.
Sünnet'ten ise
Efendimiz (Aleyhissalâtü vesselam) in, "Ey
sanlar! Sizlere hac farz kılındı, binâenaleyh haccediniz" eâlindeki hadis-i şerifi ile, "Kim haccetmeden ölürse,
ister ıhûdl, isterse Hıristiyan olarak ölsün"
mealindeki hadis-i şerifi îlil gösterilebilir.
Ayrıca Müslümanların
önde gelen âlimlerinin haccın, oraya itmeye gücü yetenler için farz olduğu
hususunda (ittifak ve) rnâ'ı vardır.
Haccm edası için şu üç şey şarttır:
Birincisi;
sağlık, yani hac yolculuğunda yapılması zarurî lan
şeyleri yerine getirmeye engel teşkil edecek noksanlık ve analardan vücudun
uzak ve salim bulunması. Dolayısıyla oturduğu erden kalkamayanlara,
kötürümlere, felçlilere, ayaklan kesik ilanlara, hastalara ve pîr-i fânilere
haccetmek farz değildir. Ancak »unların, kendileri adına haccetmesi için başkalanm vekil etmele-i gerekir.
İkincisi;
yol emniyeti bulunmalıdır. Bu hususta muteber )lan
şey, yolun genellikle emniyetli olmasıdır ki fetva da bu yolda serilmiştir.
Üçüncüsü;
(hacca giden) kadının yanında, kadın ister genç, isterse yaşlı olsun, kocası
yahut oğlu gibi (nikah düşmeyen bir) ıhreminin
bulunması. Eğer mahremi, masrafı karşılanmada] ndisine
refakat etmeye razı olmazsa, mahreminin masrafını di din çeker.
Haccm sağlıklı olabilmesi şu üç şarta bağlıdır:
(1) Kalben
niyet etmek ve dil ile telbiye söylemekten ibaret Junan ihram,
(2) hac için
şer'an ta'yin olunan
vakitte bulunmak, ) Arafat'ta vakfe yapmadan önce cinsel ilişkide bulunmamak.
Hac (mevsimi) için
şeriatça belirlenen bir vakit vardır ki; bu, wal ve
zilkade aylarıyla zilhicce ayının ilk on günüdür. Nitekim lan
sübhanehu ve teâlâ:
"Hac, bilinen aylardadır"
buyurmak-olupj Peygamber Efendimiz (Aleyhissalâtü vesselam) da bunu, ikanda zikrettiğimiz ve
sahabe (Rıdvanullâhi teâlâ
aleyhim) izretlerinin kendisinden naklettiği hadis-i
şerifinde beyan etmiştir.
Belirtilen bu vakitten
önce hac için ihrama girmek, ihramlı ter kendisi için yasak olan birşeyi irtikâb etmekten emin
bulun-ın ister bulunmasın, tahrîmen
mekruhtur.
Haccın iki rüknü
vardır:
Birincisi; isterse bir
an (gibi kısa bir müddet için) olsun, Ara-Lt'ta
durmak, ki Arafat'ta vakfe yapma zamanı, zilhiccenin doku-ancu
günü zeval vaktinden başlayıp onuncu günü tan yeri ağa-ncaya
kadarki zaman dilimidir. Bu konuda efdal olan, gün
bat-ladan önce vakfeye başlayıp gün batıncaya kadar
vakfede kal-ıaktır.
ikincisi; Kâ'be'nin etrafında yedi kere ziyaret tavafı. yapktır. Haccm rükünlerinden olan bu
yedi şavtm (dolanmanın) U yapıldığında hepsi yapılmış
kabul edilir.
Haccm bir takım vacipleri vardır ki, en bilinenleri
sekizdir:
Birincisi;
az bir zaman için de olsa, Müzdelife'de vakfe yap ık. Bunun vakti, kurban bayram günü sabah namazı vaktindfe şiar, ortalık iyice ağarmcaya
kadar devam eder.
İkincisi;
Safa ile Merve arasında yedi kere sa'y
etmek (koşık)tır. Sa'y
etmeye her defasında Safa'dan başlanır ve Merve'dej a verilir.
Üçüncüsü;
bayram ve teşrîk günlerinde cemrelere (ufak ufak
şiar) atmak.
Dördüncüsü;
Mekkeli olmayanların sader tavafı yapmaları. tavafın
sünnet olduğunu söyleyenler de vardır.
Beşincisi;
(saçları) tıraş etmek veya kısaltmaktır. Bunun innet
olduğunu söyleyenler de vardır.
Altıncısı;
ihrama, bulundukları yerin mîkatmda girmek.
Yedincisi;
baş ve yüzü açmak.
Sekizincisi; dikişli birşey giyinmemek.
(1) İhrama girerken yıkanmak,
(2) birisine izar, diğerine de iâ denilen ve yeni olan iki örtüye bürünmek,
(3) çok çok telbiye
itirmek ve
(4) kudüm tavan yapmak.
Şer'î hükümlerin vâzıı, bir takım yerler tesbit
etmiştir [ekke'ye girmek isteyenlerin hac veya umre
için buralardan ihramsız olarak geçmemeleri gerekir.
Şam (bölgesi) halkıyla
Mısırlıların ve (Mekke'ye) bu ikisinden erhangi
birisinin gitmekte olduğu yolu takib ederek
gidenlerin ûkatı Cuhfe,
Medînelilerle bunların
yolunu takip edenlerin mîkatı Zü'luleyfe,
Iraklıların ve
bunların yolunu takib edenlerin mîkatı
Zâtu rk,
Necidlilerin ve bunîann yolunu
izleyenlerin mîkatı Karnü'n-Jâzil,
Yemen halkının ve
bunların takib ettiği yolu takib
edenlerin oîkatı ise Yelemlem'dir.
Hac için Mekke'ye
gelenler, bu mîkat yerine gelmeden evvel hrama girebilirler. Hatta ihram yasaklarına riayet
edeceğinden ;min olan kişilerin bunu yapmaları (mîkat mahalline gelmeden îvvel
ihrama girmeleri) daha efdaldir.
Ülkesinden Mekke'ye
gelirken yolu bu mîkatlardan herhangi şirine
uğramayanlar diledikleri yeri mîkat olarak
seçebilirler. An-;ak, Harem hududlarıni hac veya umre
maksadıyla ihramsız olarak geçmeleri doğru değildir.
Birkimsehac yapmak istediğinde, aşağıdaki şekilde harekettmelidir:
[
1) Tırnaklarını
keser, bıyıklarını kısaltır, saçlarını tıraş eder reya
kısaltır, abdest alır veya yıkanır, yıkanmak daha efdaldir. Sonra vücudunun alt kısmına saracağı izâr ile üst kısmına saracağı ridâyı
giyer. İzâr ve ridânın
beyaz ve yeni olması efdaldir. Güzel toku sürünür,
iki rek'at namaz kılar ve şöyle söyler:
"Allahümme innî ürîdü'l-hacce feyessirhü
il ve tekabbelhü ninni. Sonra
şu şekilde telbiye okur:
"Lebbeyk Allahümme lebbeyk, îebbeyke lâ şerike leke,
lebbey-ke inne'l-hamde ve'n-ni'mete leke ve'l-mülk, la şerike
leke."
Kalben niyet ederek telbiye okuduğu takdirde de ihrama girmiş olur.
2) Bunları
yapan kimseye hanımına yaklaşmak, kötü ve çirkin sözler söylemek, fisk, yani günah ve haram olan birşeyi
irtikâb etmek,
çekişme ve didişmeye girmek; karadaki
av hayvanlarını öldürmek, buna işaret ve delâlet etmek; başını veya yüzünü örtmek,
yahut saçını kısaltmak, yahut tırnaklarını kesmek, yahut koku sürün m ek,
yahut gömlek, pantolon veya benzeri dikişli şeyleri giymek, yahut ayakkabı veya
mest giymek haram olur.
Fakat bu kimsenin
yıkanması, hamama girmesi, evde, mah-ilde veya
benzeri yerlerde gölgelenmesi caizdir.
3) Mekke'ye
girdiğinde, önce Mescid-i Harâm'dan başlayarak l'be'yi yedi kere tavaf eder. Tavafa Hacerü'l-Esved'den başlar; m karşısına alır, ellerini kaldırıp tekbir,1
tehlil getirir ve müm-inse
öper. İşte buna kudüm tavafı denir ki sünnettir. İki rek'at
amaz kılar, Safa ve Merve'ye
çıkar ve her defasında Safa'dan baş-.yıp Merve'de bitirmek üzere bu
ikisi arasında yedi kere sa'y ler.
4) Bunları yaptıktan sonra zilhiccenin sekizinci
günü olan îrviye gününe kadar bekler. Bugün gelince,
güneş doğduktan son-ı Mina'ya gider ve geceyi orada
geçirir.
5) Zilhiccenin dokuzuncu gününde Arafat'a gider,
imamın utbesini duyabilmek için Cebel-i Rahme (Rahmet
Dağı)'nin yakı-ana durur ve ondan yapılması gereken
hac menâsikini öğrenir. jün
batınca da Müzdelife'ye gider ve geceyi orada
geçirir.
6) Zilhice'nin onuncu günü olan kurban bayramı günü tan yei ağannca, henüz gecenin son
karanlıkları dağılmadan sabah na-nazını kılar, sonra Müzdelife'de, bir an için dahi olsa vakfe yapar. 3onra
güneş henüz doğmadan Mina'ya gider ve Akabe
Cemresi'ne fedi taş atar, attığı her taşla birlikte
tekbir getirir. Sonra eğer islerse bir koyun keser, sonra saçını tıraş eder
veya kısaltır, ama tıraş olmak daha efdaldir. Bütün
bunları yapıp bitirince, kadınlar , ihramhya yasak
olan bütün şeyler helâl olur.
7) Sonra
eğer mümkünse aynı gün, yani kurban bayram günü Mekke'ye döner, mümkün değilse
bundan bir gün sonra döner, bu la mümkün olmazsa on ikinci günü döneV ve artık bundan daha îonraya
kalmaz. Mekke'de iken Kâ'be'yi yedi kere tavaf eder
[ki; işte bu, aynı zamanda ziyaret tavafı da denilen ifâza
tavafıdır ve baccın rüknüdür.] Bu tavaf yapılınca,
kadınlar da dahil artık her-şey helâl olur.
8) Bayram
günü Mekke'ye gidip ziyaret tavafını da yapınca, (yine) bugün Mina'ya giderek geceyi orada geçirir.
9)
(Zilhiccenin) on birinci günü gelince, zeval vaktinden sonra her cemreye yedi
taş olmak üzere üç cemreye de taş atar. Taşlamaya Mescid-i
Haram tarafına düşen cemreden başlar, sonra onun yanındakini ve nihayet Akabe
cemresini taşlar.
10) (Ayın)
on ikinci gününde, on birinde yaptıklarının aynısını yapar ve böylece hac
(farizası) sona ermiş olur.
11) Sonra
Mekke'ye döner ve Kâ'be'yi yedi kez tavaf eder. [Bu sader tavafına aynı zamanda veda tavan veya son tavaf denir
ki, haccın vâciplerindendir.]