|
|
(Tablo 50) Bu meselede koca,
hanımının terekesinin yarısını alır, çünkü kadının mirasçı olacak çocuğu
yoktur. Anne de terekenin 1/3'ini alır. Kadının çocuğu olmadığı için amca da
asabelik yoluyla geriye kalan malın tamamım alır. Burada meselenin aslının altı
olduğu açıktır. Çünkü mahreçler (2 ve 3) mü.tebayindir. Biri diğeriyle
çarpıldığında (2x3=6) meselenin aslı ortaya çıkar ki bu da 6'dır. Buna binaen
kocanın payı 3, annenin payı 2, amcanın payı da l'dir. İkinci meselede ise
ölen kişinin karısı ve üç oğlu kalmıştır. Burada meselenin aslı, çocukların
sayısı olan 3'tür. İkinci ölünün -kocanın-mese-lesi ile birinci ölüden almış
olduğu mirasa baktığımızda aralarında tema-süİ olduğu görülür. Bu yüzden
derleyici olan, birinci meselenin aslından tashih edilir ve her varise oradaki
payı verilir. Başka bir misal:
Ölen kadının geride
kocası ve bababir olan iki kızkardeşi kalmıştır. Sonra o kızkardeşlerden biri
tereke taksim edilmeden önce öimüş ve geride kızını bırakmıştır.
(Tablo 51) Burada koca malın
yarısını,- bababir iki kızkardeş de 2/3'ini alırlar. Bu mesele de daha önceki
mesele gibi ikinci ölünün (kızkardeş) payının birinci meseleye mümasil olduğu
görülmektedir. Birinci mesele hangi noktada tashih edilmişse, cemedici mesele
de orada tashih edilir. Ancak burada avî vardır ve iki kızkardeşten biri,
birinci ve ikinci kizkârdeşine mirasçı olur. Kızkardeşin öz kız ile beraber
olması halinde başkasıyla beraber olduğunda asabe kabul edileceği malumdur.
Nitekim bu, birinci meselede açıktır. II. Misal İkinci Ölünün
Paylarının Birinci Meseleye
Muvafık Olması Burada ölen kadının
kocası, annesi ve amcası kalmıştır. Sonra koca da ölmüş geride annesini, anabir
olan iki kardeşini ve bababir olan kardeşini bırakmıştır. Bunun misali Tablo
52'de olduğu gibidir.
(Tablo 52) Birinci meselede koca
vardır ve maiın yansı onundur. Anne vardır ve malın 1/3'i de onundur. Geriye
kalanı da asabe yoluyla amca alır. Birinci ve ikinci meselenin payîarı
mirasçılara taksim edilir de ikinci ölünün (koca) payları ile meseleye
bakıldığında 1/3 de mütevafık oldukları görülür. Bu durumda ikinci meselenin
1/3'i (2) alınır -ki bu meselenin aslının yarısıdır- birinci meselenin asiı ile
(2x6=12) çarpılırsa, cemedici meselenin aslı 12 olur. Sonra birinci meseleden
mirasçı olanın payı ile ikinci meselenin aslının yansı çarpılırsa, annenin payı
2x2=4 olur. Amcanın payı 2x1=2 olur. Bu da cemedici meselenin altına eklenir. İkinci meseleden
mirasçı olan kişinin payı, ikinci ölünün payının yarısı ile çarpılır ki o da
birdir. Böylece annenin payı ikinci meselede 1x1-1 olur. Annebir olan iki
kardeşin payı 1x2=2 olur. Bababir olan kardeşin payı 1x3=3 olur. Bu da cemedici
meselenin altına yazılır. Eğer cemedici meseledeki mirasçıların paylan
toplanırsa, cemedici meseleye eşit olduğu görülür; Bu da yapılan işlemin doğru
olduğuna delâlet eder. Başka bir misal:
Burada ölenin
gerisinde babası, annesi, kızı, oğîu kalmıştır. Sonra tereke taksim edilmeden
önce oğul da ölmüş ve geride hanımı ile oğlunu bırakmıştır. (D (3) (3)
(Tablo 53) Bu meselede babanın
birinci meseleden 1/6, annenin de 1/6 hakkı vardır. Geriye kalan malı ise
asabelik yoluyla oğul ve kız alır. Burada meselenin aslı altıdır. Çünkü baba
ile annenin payı olan 1/6'in mahreci aynıdır. 6 payın biri babanın, biri
annenin, geriye kalan 4 pay ise iki oğula, bir kıza olmak üzere taksim edilir.
Oysa 4 pay oğul ve kıza kesirsiz olarak taksim edilemez. Bu durumda mesele
tashih edilir. Fertlerin sayısı ile paylar arasında tebayün olduğu için
meselenin aslı olan 6 ile fertlerin sayısı olan 3 (erkek çocuk, iki kız
sayıldığı için fertlerin sayısı 3 kabul edilir) çarpılır (3x6-18) çıkan sonuç
meselenin tashihi olur. İkinci meselede ise,
birinci meselede baba olan kişi dede oluyor, anne de nine oluyor, kız ise
ana-bababir olan kızkardeş oluyor. Bu durumda dede 1/6, nine de 1/6 alır.
Ana-bababir olan kızkardeş ise oğul tarafından hacbedilir (mirastan mahrum
edilir). Kadın ise 1/8 alır, geriye kalan malı da asabelik yoluyla çocuk alır.
İkinci meselenin aslı yirmidört-tür (24). Çünkü kadının payının mahreci ile ana
ve babanın paylan olan 1/6'in mahreci arasında, ikisininde kesirsiz olarak
yarıya bölünmesi açısından tevafuk vardır. Bu durumda birinin tevafuku, diğer
meselenin aslı ile çarpılır (4x6=24), çıkan sonuç meselenin aslı olur.
Meselenin aslı 24 pay olduğunda 4 pay dede, 4 pay nine, 3 pay kadın, 13 pay da
oğul alır. Burada ikinci ölünün birinci ölüden aldığı pay ile meselenin aslına
bakıldığında 1/8 de mütevakıf oldukları görülür. Meselenin birinin 1/8 i
alınır da diğer meselenin aslı ile çarpılırsa, çıkan sonuç iki meseleyi cemeden
rakam olur (3x15=45). Sonra ikinci meselenin aslının yarısı alınır ve o'birincinin
katında payın parçası yapılır, onunla da birinci meseleden varis olan her
varisin payı çarpılır. Sonra ikinci ölünün payının yansı alınır ve o ikinci
meselenin katında sehmin parçası yapılır. Onunla da ikinci meseleden ve her iki
meseleden mirasçı olanların payları çarpılır ve böylece herkesin iki meseleden
olan paylan cemedümiş olur. Bu da cemedici meseienin altına yazılır. Böylece
mesele halledilmiş olur; daha önceki meselede açıkça belirtildiği gibi her
mirasçı payını alır. III. Misal
. İkinci Ölünün Paylarının,
Meselesine Mübayin Olması
Burada ölenin geride
kocası, annesi ve amcası kalmıştır. Sonra tereke taksim edilmeden önce koca da
ölmüş ve bir kızı, üç tane de ana-bababir kardeşi kalmıştır. \ .
(Tablo 54) Bu meselede ikinci
ölünün birinci meseledeki payı olan 3 ile meselesi arasında tebayün oîduğu
açıkça görülmektedir. Bu nedenle birinci meselenin aslı, ikinci meselenin
tashihiyle çarpılır (6x10=60) çıkan sonuç cemedici olur. İkinci meselede 1/10
tashih yapıldığı görülür ki bunun nedeni sudur: Çünkü beş kardeşin payını onlar
arasında kesirsiz olarak taksim etmek mümkün değildir. Zira onların sayılan ile
paylan arasında tebayün vardır. Bu nedenle meselenin aslı olan 2, kardeşlerin
sayısı olan 5 ile çarpılır (2x5=10), böylece mesele 10 ile tashih edilmiş olur.
Sonra birinci meselede payı olan kimselerin sayısı, üçüncü meselenin tashihiyle
çarpılır, böylece annenin payı 2x10=20, amcanın payı. da 1x10=1.0 olur. Bu,
cemedici meseienin altına yazılır. İkinci meseleden payı olan kişinin payı ile
ikinci ölünün birinci ölüden aldığı pay çarpılır. Böylece kızma payı 3x5=15 olur, ana-bababir olan kardeşlerin
payı 3x5=15 oiur. Bu da derleyici meselenin altına yazıldığında, bu paylarla
derleyici meselenin eşit olduğu görülür. Bu da yapılan taksimin doğru, olduğuna
delâlet eder. Başka bir misal: (D (3) (18),
(Tablo 55) Burada, ölen kişinin
geride karısı, üç tane oğlu ve bir kızı kalmıştır. Sonra tereke taksim
edilmeden önce kız da ölmüştür. Bu meselenin hallinden
açıkça ortaya çıkan şudur: Birinci mesele sekizden, ikinci mesele de o
meseleden halledilir. İkinci meselenin aslı, birinci meselenin aslı ile
çarpılır, elde edilen 144 rakamı iki meseleyi derleyici rakam olur. Hanımın
birinci meseledeki payı olan 1, 18 ile çarpılır (1x18=18), ikinci meselede anne
olmak itibariyle hanımın payı olan 3, 1 ile çarpılır (3x1=3), çıkan sonuç
ikinci ölünün payı olur. Bu da birinci meseledeki 3'e eşittir. Birinci
meseledeki her mirasçının payı olan 2, 18'le çarpılır (2x18=36) ve herbirine
birinci meseleden 36 pay düşer, ana-bababir kardeş olduklarından dolayı ikinci
meseleden de herbirine 5 pay düşer, bu da birle çarpılır (5x1=5), sonra
herkesin iki meseledeki payları cemedilir. Bunun neticesi şöyle olur: Anne: 3 + 18=21 Oğul: 5+36=41 Oğul: 5+36=41
. Oğul: 5+36=41 Nitekim bu, daha
önceki meselede de açıkça görülmektedir. Münasahat hususundaki
bu hükümler, ölen kişinin varislerinden birinin tereke taksim edilmeden önce
ölmesi halinde böyledir. Tereke taksim edilmeden önce varislerden iki kişi
öldüğünde, işlem derleyici birinci meselededir. Birinci derleyeci, birinci
mesele gibi kahul edilir. İkinci öiü ise yeni bir mesele kabul edilir. Üçüncü
ölünün meselesi ile derleyici rakam arasında birinci ölü ile ikinci ölü
arasında bahsi geçen kaide ve kurallar uygulanır. Bunları tekrar etmeye gerek
yoktur. Tereke taksim
edilmeden önce, varislerden ölen ikinci kişi mirasçı olamaz, sadece birinci
ölünün varisleri mirasçı olurlar. Onİarın ikinci ölüden miras almaları,
birinci ölüden miras almaları gibidir. Bu durumda varislerden ölen ikinci
kişi, birinci ölünün varisleri arasında sayılmaz. Tereke, diğer mirasçılar
arasında taksim edilir: Çünkü onlar bir yolla buna hak kazanmışlardır. _Bunun misali şudur:
Bir kişi ölür de geride ana-bababir olan dört kardeşi kalırsa, tereke taksim
edilmeden önce kardeşlerden ikisi ölürse, ilk ölen kardeş haricindekiler hiç
yok hükmünde kabul edilerek tereke diğer kardeşler arasında taksim edilir. |