MÜNASAHAT HAKKINDA
BÎR MESELE. 2
Münasahat'la ilgili olarak Tablo 140'daki meseleyi ele alalım:
|
|
|
|
(5)
|
(2) (3)
|
(5)
|
|
III. Toplun
|
As!
|
|
II. Toplım
|
II.
Asi
|
|
1. Toplam
|
II. Asi
|
|
I. Asi
|
|
|
60
|
10
|
|
60
|
A
|
|
30
|
5
|
|
6
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
T
|
3
|
Koca
|
1/2
|
|
|
|
|
|
T
|
10
|
|
Y. kadın
|
2
|
Anne
|
V3
|
|
|
T
|
10
|
|
Yabana
|
5
|
|
Y. Erkek
|
1
|
Amca
|
Asabe
|
30
|
|
Yabancılar
|
30
|
|
Yabancılar
|
15
|
5
|
Beş oğul (Asabe)
|
|
|
20
|
|
Yabancılar
|
20
|
A
|
Bababir dört kardeş (Asa be)
|
|
|
|
10
|
10
|
On oğul
(Asabe)
|
|
|
|
|
|
/
|
|
|
|
(Tablo 140) .
Tabloda görüldüğü gibi
bu meselede birden fazla ölen kişi bulun-' maktadır. Burada ölen kadının
mirasçı olan dalı olmadığından koca terekenin yarısını alır. Anne 1/3 alır.
Ölenin birden fazla olan kardeşleri ile amcası asabe-i
bi'n-nefs'tirler ve onları hacbedecek kimse de yoktur. Bu nedenle geriye kalan kısmı
onlar alırlar. Meselenin aslı 6'dır. Koca terekenin yarısını alır ki bu 3 pay
eder. Anne 1/3 alır, bu da 2 pay eder. Geriye kalan 1 payı. da amca alır. Eğer
miras taksim edilmeden önce koca ölür geride beş tane oğlu kalırsa bu, müstâkil
bir mesele olarak kabul edilir. Bu meselenin aslı, çocukların sayısı olan
5rtir ve her çocuğa 1 pay verilir. Öien kocanın
birinci meseledeki payı İle ikinci meseledeki payına bakıldığında -ki biri 3,
diğeri 5'tir- aralarında tebayün olduğu görülür. Bu
durumda birinci meselenin aslı olan 6 ile ikinci meselenin aslı olan 5 çarpılır
(6x5=30), çıkan sonuç iki meseleyi cemeden rakam
olur. İşte bu birinci münasahat meselesidir. Burada
anne 10 pay alır, bu da birinci meseledeki payı ile ikinci meselenin aslının
çarpılmasıyla (2x5=10) elde edilir. Amca 5 pay alır, bu da birinci meseledeki
payı ile ikinci meselenin aslının çarpılmasıyla (1x5=5) elde edilir. Çocuklar
da 15 pay alır, bu da onların ikinci meseledeki paylan ile ölenlerin payının
çarpılmasıyla (5x3=15) elde edilir. Sonra birinci ölünün varislerinden olan
anne, tereke taksim edilmeden ölür ve arkasında bababir
olan dört tane kardeş bırakırsa, bu müstâkil bir mesele olarak kabul edilir ve
meselenin aslı ise bababir olan kardeşlerin sayısı
olan 4 olur; her kardeşe 1 pay verilir. Üçüncü ölünün (anne) derleyici olan
birinci meseledeki paylarıyla -ki 10 paydır- meselenin aslına -ki 4.'tür-
bakıldığında mütevafık oldukları görülür, yani hem
10, hem de 4 ikiye bölünebilir. Bu durumda birinci derleyici mesele, üçüncü
ölünün meselesindeki payların yansıyla
çarpılır (30x2=60), çıkan sonuç ikinci münasahat meselesinin
derleyici rakamı olur. Amcanın birinci
ölünün meselesindeki payı olan
10, birinci derleyici rakamdan
alacağı hisse 2 ile çarpılarak (5x2=10), elde edilir. Çocuklar ikinci ölünün
meselesinde 30 pay alırlar, bu onların birinci derleyici meseledeki paylan
olan 15 ile 2 çarpılarak (15x2=30), elde edilir. Üçüncü ölünün meselesinde bababir olan kardeşler 20 pay alır. Bu da şundan
kaynaklanmaktadır: Onların kendi meselelerinde aldıkları 4 pay, ikinci
derleyici meseledeki Ölülerin payına muvafıktır. Bu durumda onların aldıkları
4 pay ile ölülerin payı .çarpılır (4x5=20), çıkan sonuç onların payı olur.
Sonra birinci ölünün mirasçılarından olan amca vefat eder, geride on tane
oğlunu bırakırsa bu, müstâkil bir mesele kabul edilir. Bu meselenin aslı,
çocukların sayısı olan 10'dur; her çocuğa 1 pay verilir. İkinci münasahat meselesindeki dördüncü ölünün payları ile -ki
10'dur- onun meselesinin aslı arasındaki münasebete bakıldığında, ikisinin mütemasil oldukları görülür, öyleyse üçüncü derleyici münasahat meselesinin aslı, aynı zamanda ikinci derleyici
meselenin aslıdır, yani her ikisi de 60'tır. Burada çocuklara ikinci ölünün
meselesinden 30 pay verilir. Bu, onların daha önceki paylarının toplamıdır, herbirine 6 pay verilir. Bababir
olan oğlanlara üçüncü ölünün meselesinde 20 pay verilir. Bu da önceki münasahattaki
paylarının toplamıdır, herbirine 5 pay düşer. Oğlanlara dördüncü ölünün meselesinde,
o meseledeki Ölülerin paylarının toplamı ile daha Önceki münasahat
meselesindeki paylarının toplamı verilir ki herbirine
2 pay düşer.