Fetva Konuları
KADER VE KAZA
26. Kader değişir mi?
İnsan, kaderinin ne olduğunu bilmemektedir. Dolayısıyla insana düşen Allah’ın
verdiği akıl, irade ve imkânlar çerçevesinde görevlerini en iyi şekilde yapma
gayret ve şevki içinde olmaktır. Allah’a bakan yönüyle ise kader O’nun olmuş ve
olacak her şeyi bilmesidir. Esasen O’nun her şeyi bilmesi, O’nun mutlak
ulûhiyetinin gereğidir. Bu açıdan bakıldığında kaderin değişmesinden söz etmek,
Allah’ın ilminin değişmesinden söz etmek demektir; bu ise mümkün değildir.
Dolayısıyla kaderde değişme bahis konusu olamaz.
Ancak bazı İslam âlimleri Allah’ın dilemesi hâlinde kaderin değişebileceğini
söylemişlerdir. Onlara göre, kader Allah’ın takdiri, kaza ise bunun
gerçekleşmesidir. Bazen Allah, kuluna lütufta bulunarak takdir ettiği hükmü
gerçekleştirmeyebilir.
Kaderin değişebileceğini belirten âlimler kaderi, kaderi mutlak (değişmez kader)
ve kaderi muallâk (şarta bağlanmış kader) diye ikiye ayırmışlardır. Değişmenin
ilkinde değil, ikincisinde yani şarta bağlı kaderde olabileceğini
kaydetmişlerdir. Onlara göre, sadakanın belayı def edeceğini, sılai rahim
yapmanın ömrü uzatacağını belirten hadisler bunu teyit etmektedir. Esasen,
Allah’ın ezelî ilmi bağlamında düşünüldüğünde, bu ikinci kaderde de bir
değişikliğin olmadığını, zira Allah’ın, şarta bağlı konularda da kulların nasıl
davranacaklarını bilerek kaderi belirlediğini söyleyebiliriz.
|