Fetva  Konuları      

AİLE HAYATI

    EVLİLİK (NİKAH)  

803.     Velisiz kıyılan nikâh geçerli midir?

Hanefî mezhebindeki hâkim görüşe göre akılbâliğ olan kadın, aynen erkek gibi, velisinin aracılığına ihtiyaç duymaksızın evlenebilir. Ancak dengi olmayan bir erkekle evlenmişse velisi bu evliliği feshettirebilir. İmam Muhammed’e göre ise evliliğin geçerliliği için velinin onayı da şarttır (Merginânî, Hidaye, III, 3133; Aliyyü’lkârî, Fethu bâbi’l‘inâye, II, 30).

Hanefîlerin dışındaki mezheplere göre ise ister kız olsun ister dul, bir kadını ancak velisi evlendirebilir. Ayrıca velinin, daha önce hiç evlenmemiş olan kızı evlendirmek için ondan izin alması gerekmez. Velayeti altındaki kadının dul olması hâlinde ise, veli ancak ondan izin alarak evlendirebilir. Bu mezhepler “Velisiz nikâh olmaz.” (Ebû Dâvûd, Nikâh, 19; Tir mizî, Nikâh 14) hadisini ve benzeri hadisleri mutlak olarak değerlendirmekte ve kızların rızaları alınsa bile sadece velileri aracılığıyla evleneceklerini söylemektedirler (Şâfiî, elÜmm, VI, 35; Sahnûn, elMüdevvene, II, 118; İbn Hazm, elMuhal iâ, IX, 451; İbn Kudâme, elMuğnî, IX, 345). Hanefîler ise bu hadisleri tam ehliyetli olmayan kız ve kadınların ancak velileri aracılığıyla evlenebilecekleri şeklinde yorumlamaktadırlar.

Evlilikte velâyet kurumunun ön plana çıkması, hayat boyu birlikteliği başlatacak olan evlilik akdinin gerekli araştırmalar yapılarak mümkün olduğu ölçüde sağlam temellere oturtulması, telâfi edilmesi ve geri dönülmesi imkânsız olan hataların önceden görülmesi ve önlenmesi, bir yönüyle de evlenecek tarafların aileleri arasında kaynaşmanın kolay sağlanması gibi hedeflere yöneliktir.

Sonuç olarak, evlilik ciddi bir müessesedir. Dolayısıyla nikâh kıyılırken velilerin izni alınmalıdır. Velinin izni alınmadan kıyılan nikâh her ne kadar bazı İslam âlimlerine göre geçerliyse de taraflar evlenirken Hz. Peygam ber’in (s.a.s.) yukarıda zikredilen hadisini dikkate alarak, velilerin iznini alma cihetine gitmelidirler. Evliliğe engel ahlâkî, dinî ve sosyoekonomik bir engel yoksa velilerin yetkilerini kötüye kullanarak zorluk çıkarmamaları gerekir.