İnsanı hem dünya hem de ahiret saadetinden mahrum eden kötü huylardan biri de cimriliktir. Cimrilik’, müslümanın kendi malından vermesi gereken kişi ve yerlere gerektiği kadar ve zamanında vermemesi ve malını elinde tutmasıdır.  

İnsana ihsan edilen serveti, sarf edilmesi gereken yerde sarf etmemek cimriliktir. Sarf edilmemesi gereken yerde sarf etmek ise, israftır. İkisi de hem şer’an ve hem de aklen kötü sayılmıştır. Cimriliğin de israfın da İslâm ahlâkında yeri yoktur. Bu iki yolun ortası ise sehâ ve cömertliktir. Cenab-ı Hak bir ayetinde :

وَالَّذِينَ اِذَا اَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَامًا

 “Onlar sarfettikleri zaman ne israf ederler ne de cimrilik, ikisi arasında bir yol tutarlar”[1]. buyurmuştur.

Cimrilik Allah’ın sevmediği hasletlerden birisidir. İslâm’la şereflenen bir insana cimrilik ve israf haramdır. Cimrilik ve israftan kurtulan insanlar saadete ve selamete kavuşurlar. Allah’a ve ahiret gününe inanan bir insan fakirlere yardım ederek nefsindeki bu kara lekeyi temizler ve bu beladan kurtulur.

Cimrilik hem ferdleri hem de bütün bir toplumu ilgilendiren bir hastalıktır. Bu bakımdan Peygamber Efendimiz (asm) bir hadislerinde cimrilik hakkında şöyle buyurmuştur:

, وَاتَّقُوا الشُّحَّ فَإن الشُّحَّ أَهْلَكَ مَنْ كان قَبْلَكُمْ, حَمَلَهُمْ عَلى أن سَفَكُوا دِمَاءَهُمْ , وَاسْتَحَلُّوا مَحَارِمَهُمْ  

“Cimrilikten de sakınınız, çünkü cimrilik sizden önceki ümmetleri helak etmiş onları birbirlerinin haksız yere kanlarını dökmeye, haramlarını helal saymaya yöneltmiştir.” [2]

Tutumlu olmak ile, cimri olmayı birbirinden ayırt etmek gerekir. Tutumlu olmak; insanın harcamalarını giderlerine göre ayarlamasıyken, cimrilik ise, insanın ihtiyacı olandan çok daha az harcama yapma davranışıdır.Peki cimrilik bir hastalık mıdır, eğer hastalık ise Dini ve psikiyatrik tedavisi mümkün mü? Nöroloji Uzmanları, cimri kişinin bir paylaşımda bulunacağı zaman kendisinden sanki bir parça kopuyormuşçasına rahatsız olduğunu bir kayıp yaşayacağını düşündüğünü belirtiyorlar.

Toplumumuzda cimrilik ekonomik olarak algılansa da cimriliğin farklı boyutları da vardır.

 Duygusal cimrilik,

sosyal cimrilik ve

Psikopatik cimrilik gibi.

Psikopatik cimrilik en tehlikeli olandır. Çünkü burada cimri kişilik yapısının yanı sıra zalimlik de vardır. Ekonomik güç edinmek için psikolojik baskılar ve şiddet uygulanabilir. Örneğin psikopatik cimrilik özelliklerine sahip bir iş adamı, çalışanlarının hakkını vermez, onları sömürebildiği kadar kullanır. Vergi gibi devlete ait ödemelerini yapmaktan kaçınır, vergi kaçırmak için her usule başvurur. Eline fırsat geçtiğinde yolsuzluk yapmaktan kaçınmaz. Bu nedenle psikopatik ve sosyopatik cimriler, olağanüstü ekonomik kazançlar elde edebilirler. Köleliğin temelinde de sosyopatik cimrilik vardır.

Tutumlu İle Cimri Kişiyi Birbirinden Ayıran Nedir?

Tutumlu insanlar güvende olma, emniyette olma ihtiyacı diğerlerine göre yüksek kişilerken, cimri insanlar güvensiz ve emniyetsiz hissetme eğiliminde kişiler olabilir.

Tutumluluk bilinç düzeyinde yaşanır. Tercih edilen bir davranış şekli ve tutumdur. Tutumlu olan kişide empati duygusu korunmaktadır. Diğer insanlara maddi manevi zarar vermekten sakınır. Ancak cimri olan kişi kendini aşırı önemser. Başka insanların çıkarları önemli değildir. Bir kişilik özelliği olarak farkındalık düzeyine ulaşmadan içselleştirilerek yaşanır. Empati duygusundan yoksundur.Cimri insanlar, bu özelliklerini sosyal ilişkilerinde ve evliliklerinde reddetme eğilimindedirler. Cimriliği tutumluluk olarak yorumlayıp karşısındaki insanlarada bunu empoze etmeye çalışabilirler.

Cimrilik Cinsiyete Göre Davranış Farklılıkları Gösteriyor Mu?

Cimriliği, en genel haliyle paylaşmamak olarak tanımlarsak; cinsiyet, yaş ve kültür davranışların şeklini etkiler. Cimrilik, bir kişilik özelliği ve gelişimsel dönem problemleriyle ilgili olduğu için sağlıklı anne baba iletişimine ve sağlıklı çocuk yetiştirme ile ilişkilidir. Cinsiyet belirleyici bir faktör değildir.

Cimri Kişiler Sevgilerinde, İlişkilerinde, Cimriler Mi? Cimri İnsanlar Bencil Kişiler Mi?

Cimrilik; çocukluktan gelen, öğrenme yoluyla artan bir takım tutum ve davranışların hayatlarına entegre edilmesiyle oluşur.

Cimri olan kişiler, sevgilerini gösterirken de cimridir. Kontrolü elinden kaybetmek istemezler. Sevgi gösterirken bile hesap kitap yaparlar. Karşısında ki kişiden yeteri kadar ilgi ve sevgi gördüklerinden emin olduktan sonra sevgi göstermek için harekete geçerler. Kendilerini aşırı önemserler. Cimri insanlar kesinlikle bencil ve narsist kişilerdir.

Cimri kişiler, kendilerini güvensiz hissetme eğiliminde olduğu için, var olan paralarını da harcama konusunda isteksizdirler. Ellerinde olan parayı tuttukları için, maddi durumları da çoğunlukla iyidir. Onlar için parayı ihtiyaçlarına harcamak, muhtaçlara yardımda bulunmak çok zor bir olaydır. Sadece kendisine değil, yedi sülalesine yetecek maddi gücü olsa bile, az bir para kaybında sanki iflas etmiş ya da batmış gibi kendilerini kötü hissederler.

Cenab-ı Hak katında insanların en cimrisi kimdir?

1-En cimri insan peygamberimize salâvat getirmeyendir.

Ali radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

« الْبخِيلُ من ذُكِرْتُ عِنْدَهُ ، فَلَم يُصَلِّ علَيَّ »

“Cimri, yanında adım anıldığı halde bana salâtü selâm getirmeyen kimsedir.”[3]

2-İnsanların en cimrisi selam vermede cimri davranandır.

Ebu Hureyre’den (ra) rivayetle:
“İnsanların en cimrisi selam vermede cimri davranan, insanların en âcizi de dua etmekte âcizlik gösterendir.” (Ebu Ya’la)
Enes’den (ra) rivayetle:
“İnsanlar selam vermemekle cimriliğin doruğuna ulaşırlar.” (Ebu Nuaym)

3-Cimri kimseler Allah’a (cc) verdikleri sözden dönenlerdir.

وَمِنْهُمْ مَنْ عَاهَدَ اللهَ لَئِنْ اَتَينَا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ

“Onlardan kimisi de; “Yemin olsun ki, eğer (Allah) fazlından bize verirse, mutlaka sadaka (ve zekâtını) vereceğiz ve mutlaka salihlerden olacağız” diye Allah’a söz verdi.

فَلَمَّا اَتَيهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَتَوَلَّوْا وَهُمْ مُعْرِضُونَ
Fakat (Allah) fazlından onlara verince, onda cimrilik ettiler ve onlar (Allah’a itaatten) yüz çeviren kimseler olarak (sözlerinden) döndüler.

فَاَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِى قُلُوبِهِمْ اِلَى يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِمَا اَخْلَفُوا اللهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ
İşte Allah’a verdikleri sözden dönmeleri ve yalan söyleye gelmeleri sebebiyle, (Allah da) akıbetlerini kendisiyle karşılaşacakları güne kadar kalplerinde (devam edecek) bir nifak yaptı.” [4]

4-Cimriler Allah (cc)katında şımarık kimselerdir.

لِكَيْلاَ تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ  وَلاَ تَفْرَحُوا بِمَآ اَتَيكُمْ وَاللهُ لاَ يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ

“Ta ki elinizden gidene üzülmeyesiniz ve (Allah’ın) size verdiği ile şımarmayasınız! Çünkü Allah, bütün kendini beğenenleri, çok övünenleri sevmez.

اَلَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَيَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَمَنْ يَتَوَلَّ فَاِنَّ اللهَ هُوَ الْغَنِىُّ الْحَمِيدُ
Onlar (o şımaran kimselerdir) ki, cimrilik ederler ve insanlara da cimriliği emrederler. İşte kim (Allah yolunda sarf etmekten) yüz çevirirse, artık (bilsin ki) şüphesiz Gani, Hamîd ancak Allah’tır.”[5]

5-İnsan şerde feryat edici, hayırda cimridir.

تَدْعُوا مَنْ اَدْبَرَ وَتَوَلّى (17) وَجَمَعَ فَاَوْعى (18) اِنَّ الْاِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا (19) اِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا (20) وَاِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا (21)

“(O ateş, Hakka) arkasını dönüp (itaatten) yüz çeviren ve (mal) toplayıp da saklayan kimseyi (kendine) çağırır!
Şüphesiz ki insan, çok hırslı (ve sabırsız) yaratılmıştır!
Ona şer dokunduğu zaman, sızlanıcı (feryat edici)dir!
Ona hayır dokunduğu zaman da cimridir (Allah yolunda sarf etmez, şükretmez).”[6] 

Cimriliğin Dünyevî Zararları Nelerdir?

1-Allah (cc) cimri bir kimsenin elinden, verdiği nimetleri alır

“Allah-u Teâlâ’nın bir takım kulları vardır, öteki kulların yararına harcamak üzere kendilerine nimetler bahşetmiştir. Cimrilik yapıp sahip oldukları imkânları Allah’ın kulları yararına sarf etmezlerse, Allah nimetleri ellerinden alır, başkalarına verir.” (Müslim)

“Gücünün yettiği kadar, israfa kaçmadan sadaka ver. Cimrilik etme ki, Allah da senden ihsanını kesmesin.” (Buhari, Müslim)

“Allah birçok kullarına, kulların faydası için servet ihsan eder. Bu bakımdan kim cimrilik yapar, o faydaları kullara göstermezse Allah serveti ondan alır, başkasına devreder.” (Taberani)

Esma binti Ebi Bekir (ra) rivayet ediyor:

“Ver. Sen cimrilik ederek malı tutma ki, senden de mal esirgenmesin.” (Ebu Davud)

2-Cimri bir mü’min şeytanın en çok sevdiği kimsedir

“İhya’i Ulumid-din de Gazalinin beyanına göre

“Zekeriya (as) iblisi kendi suretinde görünce sordu:

“İblis, bana söyle bakalım, en çok sevdiğin kişilerle, en kızdığın kimseler kimlerdir?” İblis:

“En çok sevdiğim kişi cimri mü’min, en kızdığım da cömert fasıktır.”

“Niye?”

“Çünkü cimrinin cimriliği bana yeter. Ama cömert fasığı, Allah’ın bağışlamasından korkuyorum.” der.” [7]

3-Cimri bir kimse insanların muhabbetini kazanamaz

Yahya bin Muaz şöyle diyordu:

“Ahlaksız da olsalar gönüller cömertlere karşı sevgi beslerler iken, takva sahibi olsalar da cimrilere kin tutarlar.” (İhya’i Ulumid-din)

Halife Ömer bin Abdülaziz’in hemşiresi Ümmü Eymen şöyle diyordu:

“Yuhlar olsun cimriliğe! Cimri bir entari olsaydı giymezdim, bir yol olsaydı üzerinde yürümezdim.” (İhya'i Ulumid-din)

4-Cimriye karşı Allah (cc) da cimridir

« لا تُوكِي فَيوكِيَ اللَّهُ عَلَيْكِ »

“Kesenin ağzını sıkma! Allah da sana sıkarak verir!”

« أَنفِقِي أَو أَنْفَحِي أَو أَنْضِحِي ، وَلا تُحْصي فَيُحْصِيَ اللَّه عَلَيكِ، وَلا تُوعِي فيوعِيَ اللَّهُ عَلَيْكِ »

“İnfak et  sayıp durma, Allah da sana karşı nimetini sayıp esirger. Paranı çömlekte saklama, Allah da  senden saklar.”[8]

5-Cimrilik kötülük olarak yeter

Ukbe bin Âmir’den (ra) rivayetle:

“Geveze, hayâsız ve cimri olması kişiyi kötülük olarak yeter.” (Beyhaki)

6-Cimrilik İslamı mahvetmeye sebeptir

Enes’den (ra) rivayetle:

“Cimrilik gibi İslamı mahveden hiçbir şey yoktur.” (Ebu Ya’lâ)

7-Cimri insanın zırhı genişlemediği için musibetlere maruz kalır

« مَثَلُ البَخِيلِ والمُنْفِقِ ، كَمَثَلِ رَجُلَيْنِ عَلَيْهِمَا جُبَّتَانِ مِن حَديد مِنْ ثْدِيِّهِما إِلى تَرَاقِيهمَا، فَأَمَّا المُنْفِقُ ، فَلا يُنْفِقُ إِلاَّ سَبَغَتْ ، أَوْ وَفَرَتْ على جِلدِهِ حتى تُخْفِيَ بَنَانَهُ ، وَتَعْفُوَ أَثَرَهُ ، وَأَمَّا البَخِيلُ ، فَلا يُرِيدُ أَنْ يُنْفِقَ شَيئاً إِلاَّ لَزِقَتْ كُلُّ حَلْقَةٍ مَكَانَهَا ، فَهُو يُوَسِّعُهَا فَلا تَتَّسِعُ »

 Ebû Hüreyre radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre o, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle buyurduğunu işitmiştir:

“Cimri ile cömerdin durumu, göğüsleri ile köprücük kemikleri arasına zırh giyinmiş iki kişinin durumuna benzer. Cömert, sadaka verdikce, üzerindeki zırh genişler, uzar, ayak parmaklarını örter ve ayak izlerini siler. Cimri ise, bir şey vermek istediğinde zırhın halkaları birbirine iyice geçer, onu sıkıştırır; genişletmek için ne kadar çalışsa da başaramaz.”[9]

8-Cimrilik akrabalık bağlarını kesmeye sebeptir

İbnu Ömer anlatıyor: "Bir gün Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize hitab ederek şöyle buyurdular:

إيَّاكُمْ والشُّحَّ فإنَّمَا هلكَ مَنْ كانَ قَبلَكُمْ بِالشُّحِّ، أمَرَهُمْ فَبَخِلُوا، وَأمرَهُمْ بِالْفُجُورِ فَفَجَرُوا

"Sıkılık huyundan kaçının. Zira sizden önce gelip geçenler bu huy yüzünden helâk oldular. Şöyle ki: Bu huy onlara cimrilik emretti, onlar hemen cimrileşiverdiler, sıla-ı rahmi kesmelerini emretti, hemen sıla-ı rahmi kestiler, doğru yoldan çıkmayı (fücur) emretti, hemen doğru yoldan çıktılar." [10]

9-Cimri kişinin yemeği hastalıktır

İbni Ömer’den (ra) rivayetle:

“Cömert kişinin yemeği şifadır. Cimrinin yemeği ise hastalıktır.” (Hatib / Kitabü’l-Buhalâ)

10-Cimrilik edenin rızkı daralır

Hz. Ebu Bekir’in kızı Hz. Esma (ra) şöyle rivayet etmiştir:

Resülullah (asm) bana:

“Elindekini vermemezlik etme, rızkın daralır.” buyurdu.

Diğer bir rivayette:

“İnfak et veya ver, sayma, Allah da sana sayarak verir. Verdiğini hatırında tutma Allah da sana öyle yapar” buyurdu. (Buhari, Müslim, Ebu Dâvud)

11-İnsandaki en şerli şey cimriliktir

“İnsanda bulunan en şerli şey aşırı cimrilik ve şiddetli korkudur.” (Ebu Dâvud)

12-Cimrilik haramı helal gösterir

Allah Resulü (s.a.s.) ise;

قَالَ رَسُولُ اللّهِ: ، وَاتَّقُوا الشُّحَّ فإنَّ الشُّحَّ أهْلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ، حَمَلَهُمْ عَلى أنْ سَفَكُوا دِمَاءَهُمْ وَاسْتَحَلُّوا مَحَارِمَهُمْ

 “Cimrilikten sakının, çünkü cimrilik sizden öncekileri helâk etmiş, onları birbirlerinin kanlarını dökmeye, haramı helâl görmeye yönlendirmiştir...” ^[11] 

13-Cimriye bakmak kalbi karartır

Bişr bin el-Haris şöyle diyor:

“Cimriye bakmak kalbi karartır. Cimrilerle karşılaşmak gönüller için sıkıntıdır.” (İhya'i Ulumid-din)

Cimriliğin ahiretteki zararları nelerdir?

1-Kur’an-ı Kerim cimrilerden şöyle bahsediyor

اَلَّذينَ يَبْخَلُونَ وَيَاْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَيَكْتُمُونَ مَا اتيهُمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِه وَاَعْتَدْنَا لِلْكَافِرينَ عَذَابًا مُهينًا

“Onlar o kimseler ki, cimrilik ederler. İnsanlara da cimriliği emrederler ve Allah’ın kendilerine ihsanlarından verdiği şeyleri gizlerler. Kâfirler için (pek) aşağılayıcı bir azap hazırladık!” (Nisa, 37)

وَاَمَّا مَنْ بَخِلَ وَاسْتَغْنى (8) وَكَذَّبَ بِالْحُسْنى (9) فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْعُسْرى (10) وَمَا يُغْنى عَنْهُ مَالُهُ اِذَا تَرَدّى
“Ama kim cimrilik eder ve kendini (Allah’ın sevabına) muhtaç görmezse ve o en güzel olanı yalanlarsa, onu da en zor olana (cehenneme) muvaffak kılarız! Halbuki, aşağıya düştüğü (cehenneme yuvarlandığı) zaman, malı kendisine fayda vermez!” (Leyl, 8-11)

يَا اَيُّهَا الَّذينَ امَنُوا اِنَّ كَثيرًا مِنَ الْاَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَيَاْكُلُونَ اَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبيلِ اللّهِ وَالَّذينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنْفِقُونَهَا فى سَبيلِ اللّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ اَليمٍ (34) يَوْمَ يُحْمى عَلَيْهَا فى نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوى بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ هذَا مَا كَنَزْتُمْ لِاَنْفُسِكُمْ فَذُوقُوا مَا كُنْتُمْ تَكْنِزُونَ
“Ey iman edenler! Doğrusu hahamlardan ve rahiplerden bir çoğu, insanların mallarını, batıl, haksız sebeplerle yerler. (Onları) Allah yolundan men ederler. Ve o kimseler ki, altın ve gümüşü biriktirirler. Ve onları Allah yolunda sarf etmezler. İşte onları (pek) elemli bir azap ile müjdele! Cehennem ateşi bunların (bu biriktirilen malların) üzerlerinde kızdırılacağı gün, artık onların, yanları ve sırtları bunlarla dağlanacak! (Kendilerine o gün:) “(İşte) bu kendiniz için, toplayıp sakladıklarınız! Öyleyse biriktirmekte olduklarınız (sebebiyle hak ettiğiniz azabı) tadın!” (denilecek.)” (Tevbe, 34-35)

2-Cimri kimseler cehennem ehlidir

Efendimiz (s.a.s.) bir defasında ashabına:

أَ أخْبِرُكُمْ بِأهْلِ النَّارِ؟

“Size cehennem ehlini haber vereyim mi?” buyurdular. Ashab, “Evet ya Rasulallah!” dedi. Hz. Peygamber:

كُلُّ عُتُلٍّ جَوَّاظٍ مُسْتَكْبِرِ

“Kaba, cimri ve kibirli kimselerdir.”^[12] 

Ebu Hureyre (ra) anlatıyor: Resul-i Ekrem (asm):
            “Haberiniz olsun ki; her cömerdin cennete gireceği Allah katında kesindir. Ve ben buna kefilim. Dikkat ediniz, her cimrinin cehenneme gireceği yine Allah katında kesindir ve ben buna da kefilim” buyurdu. Ashap:
“Ya Resulullah! Cömert kimdir, cimri kimdir?” diye sordular. O da:
“Cömert; mal ile Allah’ın hakkını ödeyen, cimri ise; Allah’ın hakkına mani olan ve Rabbine karşı cimrilik eden kimsedir. Cömert haram yoldan kazanıp, israfla infak eden kimse değildir.” buyurdu.(Esbehani)
             Ebu Hureyre’den (ra) rivayetle:
            “Cömertlik dalları dünyaya sarkmış Cennet ağaçlarından bir ağaçtır. Kim o dallardan birine yapışırsa o dal onu Cennete götürür. Cimrilik de dalları dünyaya sarkmış Cehennem ağaçlarından bir ağaçtır. Kim o dallardan birine yapışırsa, o dal onu Cehenneme götürür.” (Beyhaki, Ebu Nuaym)
Ebu Bekr es Sıddık’tan rivayet edildiğine göre Resulullah (asm) şöyle buyurdu:
“Cehennem, hilebaz, cimri ve yaptığı işi başa kakan her insana yakındır.” (Tirmizi)

3-Cimri kimse Hutameye (Allah’ın tutuşturulmuş ateşi) atılacaktır.

وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ (1) اَلَّذى جَمَعَ مَالًا وَعَدَّدَهُ (2) يَحْسَبُ اَنَّ مَالَهُ اَخْلَدَهُ (3) كَلَّا لَيُنْبَذَنَّ فِى الْحُطَمَةِ (4) وَمَا اَدْريكَ مَاالْحُطَمَةُ (5) نَارُ اللّهِ الْمُوقَدَةُ

“Hümeze olan (insanları arkadan devamlı ayıplayıp çekiştiren), yüzlerine karşı (da onlarla) alay etmeyi adet edinen her kişinin vay haline!
(Ki o,) bir mal toplayan ve onu sayıp durandır!
(O,) malının gerçekten kendisini ebedi kılacağını (ölümsüzleştireceğini) sanır!
Hayır! And olsun ki (o), Hutame’ye atılacaktır!
(Ey Resulüm!) Hutame’nin ne olduğunu sana ne bildirdi?
(O,) Allah’ın tutuşturulmuş ateşidir!” (Hümeze, 1-6)

4-Cimri olan kişi Allah’a ve cennete uzak, cehenneme yakındır

السَّخِىُّ قَرِيبٌ مِنَ اللّهِ، قَرِيبٌ مِنَ النَّاسِ، قَرِيبٌ مِنَ الجَنَّةِ بَعِيدٌ منَ النَّارِ؛ وَالبَخِيلُ بَعِيدٌ مِنَ اللّهِ، بَعِيدٌ مِنَ النَّاسِ، بَعِيدٌ مِنَ الجَنَّةِ، قَرِيبٌ مِنَ النَّارِ؛ وَلَجَاهِلٌ سَخِىٌّ أحَبُّ إلى اللّهِ تَعالى مِنْ عَابِدٍ بَخِيلٍ

"Sehâvet sahibi Allah'a yakındır, insanlara yakındır, cennete yakındır, cehennemden uzaktır. Cimri ise Allah'tan uzaktır, insanlardan uzaktır, cennetten uzaktır, cehenneme yakındır. Câhil sehâvet sahibini Allah, cimri ibadet düşkününden daha çok sever." [13]

“Hiçbir cimri cennete giremez.” (Tirmizi)

5-Cimriler Adn cennetinde Allah’a komşu olamayacaklardır

“İbn-i Abbas (ra), Resulullah’ın (asm) şöyle buyurduğunu rivayet etmiş:
“Allah, Adn cennetini kudret eliyle yarattı. Orada meyvelerini hazırladı, nehirlerini yarattı. Sonra ona baktı ve:
“Konuş” dedi. Adn cenneti:
“Müminler kurtuldu.” dedi. Cenab-ı Hakk da:
“İzzet ve celalim hakkı için, senin içinde hiçbir cimri bana komşu olmayacak!” buyurdu.” (Taberani)

6-Kişiye günah olarak cimri oluşu yeter

“Kimsenin kimseye dinden veya takvadan başka bir üstünlüğü yoktur. Kişiye –günah olarak- kötü sözlü, kötü huylu ve cimri oluşu yeter.” (Beyhaki)

7-Allah’ın kendilerine vermiş olduğu şeyle cimrilik edenler kıyamet gününde de şiddetli azap göreceklerdir

“Kim, Allah’ın (cc) verdiği malın zekâtını vermezse, malı kıyamet gününde gözleri üstünde iki siyah benek olan ve zehirden başının tüyü dökülmüş ejderha şeklinde gösterilir. Kıyamet gününde onun boynuna dolanır sonra ağzının iki yanıyla ısırdıktan sonra: “Ben senin malınım, ben senin hazinenim” der.
Sonra Resulullah (asm):

وَلَايَحْسَبَنَّ الَّذينَ يَبْخَلُونَ بِمَا اتيهُمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِه هُوَ خَيْرًا لَهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَهُمْ سَيُطَوَّقُونَ مَابَخِلُوا بِه يَوْمَ الْقِيمَةِ وَلِلّهِ ميرَاثُ السَّموَاتِ وَالْاَرْضِ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبيرٌ
“Allah’ın kendilerine ihsanından verdiği şeylere cimrilik edenler, onu kendileri için sakın bir hayır sanmasınlar! Bilakis o, onlar için bir şerdir. O cimrilik ettikleri şeyler, kıyamet günü boyunlarına tutunacaklar. Göklerin ve yerin mirası Allah’ındır. (Mülk umumen onundur.) Hem Allah, yapmakta olduklarınızdan hakkıyla haberdardır. (Âl-i İmran, 180)” ayetini okudu.” (Buhari, Müslim, Nesai)

8-Malının zekâtını vermeyen ahirette şiddetli bir azaba maruz kalacaktır

Ebu Zerr (ra) anlatıyor:
Hz. Peygamber (asm) Kâbe’nin gölgesinde otururken yanına geldim. Beni görünce “Kâbe’nin Rabbine kasem olsun onlar zararda” buyurdu. Ben:
“Ey Allah’ın Resulü anam babam sana feda olsun, onlar kimlerdir?” dedim. Buyurdu ki:
“Onlar malca çok olanlardır. Ancak –eliyle ön, arka, sağ ve sol taraflarını göstererek- şöyle şöyle bol bol vermelerini emredenler müstesna” dedi ve hemen ilave etti:
“Böyleleri ne kadar az! Şunu bilin ki, devesi, sığırı, davarı olup da zekâtını vermeyen her insan kıyamet günü, o malları, mümkün olan en iri ve en semiz şekilde karşısına çıkıp, sırayla boynuzlarıyla toslayacak, ayaklarıyla çiğneyecek. Sonuncusu da bu muameleyi yapınca birinci tekrar başlayacak. Bu hal, insanlar arasındaki hüküm bitinceye kadar devam edecek.” (Müslim, Buhari, Tirmizi, Nesai)

9-Malında cimrilik yapanların malı ahirette yılan suretinde olacak

Ebu Hureyre, Resulullah’tan (asm) şu sözünü bildirir:
“Her kim yüce Allah’ın kendisine verdiği malın zekâtını vermezse, kıyamet günü o mal kendisine kel kafalı, gözlerinin üzerinde iki nokta bulunan bir yılan şeklinde görünür. Boynuna sarılır ve onu dudaklarından ısırarak şöyle der: “malın benim! O biriktirdiğin benim!” (Buhari- Cem’ul Fevaid )

10-Kendisinde cimrilik olan bir kimse şehit olamaz

“Rasulullah’ın (asm) sağlığında birisi öldürülür. Bir kadın; “Vay, şehidim!” diye ağlamaya başlar. Allah Resulü (asm); “Onun şehit olduğunu nerden biliyorsun? Belki de kendisiyle ilgili olmayan hususlarda konuşuyor veya malını eksiltmeyecek şeyi vermekte cimrilik yapıyordu.” buyurdu.” (Tirmizi)

Cimriliğin sebebi ve ilacı nedir?

İnsan niçin başkalarına karşı cimrilik gösterir? Cimrilikten nasıl kurtulmalıyız?

1-Cimriliğin sebebi mal sevgisidir. Mal sevgisinin de iki sebebi vardır:

Onlardan biri uzun emelle beraber ancak mal ile elde edilen şeyleri sevmektir. İnsanoğlu bir gün sonra öleceğini bilse çoğu zaman malıyla cimrilik yapmaz. Çünkü bir gün veya bir ay veya bir sene muhtaç olacağı miktar yakındır. Eğer kısa emelli olmasına rağmen çocukları varsa çocuklar uzun emelin yerine kaim olur. Çünkü kişi onların geride kalacaklarını kendi nefsinin kalacağı gibi takdir eder. Onlar için mal toplar. Ve bunun için de Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:
            “Çocuk cimriliğe korkaklığa ve cehalete teşvik edici bir sebeptir.” (İbn-i Mâce)
Buna fakirlik korkusu, rızkın gelmesine az güvenmek de eklendiği zaman şüphesiz ki cimrilik daha da güçlenir.
Diğeri de malın bizzat kendisini sevmesidir. Zira insanların bir kısmı vardır ki ömrünün geri kalan kısmında kendisine yetecek kadar malı vardır. Eğer normal infak etse bile geride binlerce dirhemi kalacaktır.

2-Cimriliğin sebebi hırstır

وَاِنَّهُ لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَديدٌ

“Gerçekten insanın mal sevgisi pek şiddetlidir.”[14]  

3-Anne ve babalık mahiyetini tam bilmeyenebeveyn için çocuk, cimrilik, korkaklık ve üzüntü vesilesidir.

Havle binti Hâkim’den rivayetle:
“Çocuk anne babasını cimri, korkak, cahil ve üzüntülü yapar.” (Hâkim / Müstedrek)
Nefis ve şeytan, çocuğu olan anne babalarla biraz daha fazla uğraşır. Normalde cömert, cesur, bilgili ve neşeli olmaları gereken ebeveyni cimri, korkak, cahil ve üzüntülü hale getirmeye çalışılır. Şöyle ki:
Anne baba “ Çocuğum var, onları geçindirmem lâzım, istikbale hazırlayıp, onlara bir şeyler bırakmalıyım” der. Bunda ilk bakışta yanlışlık yoktur. Ama bu duygu anne babayı öylesine sarar ki bu hizmetleri yapacağım diye bütün bütün cimrileşir, beş kuruşluk hayır dahi yapmaktan çekilir. Fakir fukaraya hiç bir şey vermez. Oysa her şeyin yeri başkadır. Biri diğerine engel değildir. (Camiü’s Sağir)
“Çocuk sahibi olan baba onu yetiştirmek maksadıyla ölümden korkar, cihada gitmek istemez. Çünkü şehit olursa çocuk bakımsız kalacak endişesine kapılır. Aynı şekilde, malını mülkünü çocuğu için harcamayı düşünerek cimrileşir.” (Kütüb-ü Sitte)

Cimriliğin ilacı ise;

Bir hadiste cimrilikten kurtulma yolunu sevgili Peygamberimiz şöyle açıklamaktadır:

بَرِئَ مِنَ الشُّحِّ مَنْ اَدَّى الزَّكَاةَ وَقَرَى الضَّيْفَ وَاَعْطَى في النَّائِبَةِ

“Zekâtını veren, misafire ziyafet çeken ve bir felaket anında başkalarına yardımda bulunan cimrilikten kurtulur.”^[15]   
Her haslette olduğu gibi cimrilik hasletinin ilacı da başta o hasletin kendisinde bulunduğunu kişinin tesbit etmesi ve hadiste de bildirildiği gibi bu hasletin üzerine giderek izalesine çalışılmasıdır.