Her Evin Kapısı Özel Bir Dünyaya Açılır

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

يَآاَيُّهَا الَّذِينَ اَمَنُوا لاَ تَدْخُلُوا بُيُوتًا غَيْرَ بُيُوتِكُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا عَلَى اَهْلِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ

"Ey iman edenler! Kendi evlerinizden başka evlere, geldiğinizi hissettirip (izin alıp) ev sahiplerine selam vermeden girmeyin. Bu davranış sizin için daha hayırlıdır. Düşünüp anlayasınız diye size böyle öğüt veriliyor." (Nûr, 24/27)

Evlerimiz, sadece dört duvarı, pencere ve kapısı olan mekânlar olarak tanımlanamaz. Evler, içindeki insanların ruhlarına bürünmüş hayat alanlarıdır. Bu nedenledir ki, eşimiz, çocuklarımız, anne-babalarımız ve kardeşlerimizle birlikte yaşadığımız evlerimizi belki de ‘yuva’ kelimesi daha iyi tanımlar.

Yuvalarımız bizim bazen mutluluklarımıza bazen hüzünlerimize tanık olurlar; hatta tanık olmakla kalmaz, bu duygularımıza ortak olurlar. Evimizin her köşesinde sevdiğimiz insanlarla bir anımız vardır. Bu bakımdan ister, adına ‘ev’, ister ‘yuva’, ister ‘hane’, isterse de ‘mesken’ diyelim, bu mekân bizim özel hayatımızın içinde geçtiği mahrem ve kutsal bir alandır.

Bazen yuvamız komşularımızla, dostlarımızla şenlenir. Bir dostun, evimize ayak basması, bizim evimize karşı duyduğumuz sıcak duygularımızı bir kat daha artırır. Evimiz ve biz aynı şeyizdir sanki. Evimizin kapısından birinin girmesi, bir bakıma onun bizim iç dünyamıza süzülüp gönlümüzde yer etmesidir. Peygamber Efendimiz,

ثلاثةٌ مِنْ سعادَةِ ابنِ آدَمَ المرأةُ الصالحةُ والمسْكَنُ الصالحُ والمركبُ الصالحُ

“Şu üç şey Ademoğlunun saadetindendir; saliha bir hanım, geniş ev ve rahat binek.” (Ahmed bin Hanbel Müsned 1/168, Taberani 1/19, 163)

قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ (أَرْبَعٌ مِنَ السَّعَادَةِ الْمَرْأَةُ الصَّالِحَةُ، وَالْمَسْكَنُ الْوَاسِعُ، وَالْجَارُ الصَّالِحُ، وَالْمَرْكَبُ الْهَنِيءُ،

“Şu dört şey Ademoğlunun saadetindendir; saliha bir hanım, geniş ev, Salih komşu ve rahat binek.” olduğunu söylemiştir ya! Ne kadar da ruhumuzu okumuş diye düşünmeden edemeyiz.

Her evin bir kapısı vardır. Kapıyı çalmak, aynı zamanda içeridekilere, ‘özel ve sımsıcak olan yuvanıza, beni de konuk olarak dâhil eder misiniz?’ diye sormaktır. Peki ya! Açık bulduğumuzda, kapıyı çalmadan içeri dalmak, ya da gerektiği gibi nezaket göstermeden bir kapıya dayanmak, ‘ben sizin özel ve sımsıcak yuvanıza saygı duymuyorum’ demek olmaz mı?

Bütün davranışlarıyla bizlere örnek olan sevgili Peygamberimiz, bir evin kapısına vardığında evin kapısından birkaç adım geride durarak, ev sahibinden izin ister, izin verildikten sonra içeri girerdi. Efendimiz, aynı şeyi ashabından da beklerdi (Ebû Dâvûd, “Edeb”, 127). Zaten yukarıda okuduğumuz ayette de kendimize ait olmayan evlere girerken, izin alıp ev sahiplerine selam vermemiz emredilmekte ve bunun bizim için çok daha iyi olduğu söylenmektedir.

Peygamberimizin sahabelerinden Enes, bize, Peygamber Efendimizin, Zeynep ile evlendiği gün bir düğün yemeği verdiğini anlatır. Bu yemek Efendimizin evinin bahçesinde verildi. İnsanlar evde bir miktar oturup sohbet ettikten sonra bahçede kendilerine ikram edilen yemeği yiyip dağıldılar. Fakat bazı kişiler sohbete dalıp evden dışarı çıkmak bilmediler. Efendimiz bu misafirlerine, onları kırmamak için bir şey diyemedi (Müslim, “Nikâh", 15). İşte yüce Allah, bu olaydan ötürü, yukarıda okuduğumuz ayetle de konu birliği içinde olan Ahzâb suresinin 5 3. ayetini indirdi. Bu ayette şöyle buyrulmaktadır:

يَآاَيُّهَا الَّذِينَ اَمَنُوا لاَ تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِىِّ اِلاَّ اَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ اِلَى طَعَامٍ غَيْرَ ناَظِرِينَ اِنَيهُ وَلَكِنْ اِذَا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا فَاِذَا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَلاَ مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ اِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ يُؤْذِى النَّبِىَّ فَيَسْتَحْيِ مِنْكُمْ وَاللهُ لاَ يَسْتَحْيِ مِنَ الْحَقِّ وَاِذَا سَاَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَرَآءِ حِجَابٍ ذَلِكُمْ اَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ وَمَا كَانَ لَكُمْ اَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللهِ وَلاَ اَنْ تَنْكِحُوا اَزْوَاجَهُ مِنْ بَعْدِهِ اَبَدًا اِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ عِنْدَ اللهِ عَظِيمًا

“Ey iman edenler! Yemek için çağrılmaksızın ve yemeğin pişmesini beklemeksizin (vakitli vakitsiz) Peygamberin evlerine girmeyin, çağrıldığınız zaman girin. Yemeği yiyince de hemen dağılın. Sohbet için beklemeyin. Çünkü bu davranışınız Peygamberi rahatsız etmekte, fakat o sizden de çekinmektedir. Allah ise gerçeği söylemekten çekinmez. Peygamberin hanımlarından bir şey istediğiniz zaman perde arkasından isteyin. Böyle davran- 0       manız hem sizin kalpleriniz, hem de onların kalpleri için daha temizdir...” (Ahzâb, 33/53)

 Evlerimiz çelik kapılarla ve kapı arkalarına yerleştirdiğimiz sürgü ve kilitlerle bizleri yapay bir şekilde korumaktadır. Elbette modern hayat, şehirleşme bu uygulamaları beraberinde getirmiştir ve mahrem olan şey korunmalıdır. İslam’ın da arzusu budur. Fakat özel hayatın kutsallığını korumak için maddî önlemler tek başına yeterli olamaz. Davranışlarımızla, nezaket ve saygımızla buna ayrıca riayet etmemiz gerekmektedir.

Kapı çalmak, bir kültürdür, bir adaptır. Ecdadımıza bakın. Onlar kamu alanlarını, hanları, kervansarayları, cami ve medreseleri büyük ve ardına kadar açılan kapılarla donattılar. Çünkü oralarda gizlilik, saklılık yoktur. Bu yerler herkesindir.

Fakat Taç kapıyı aşıp içerideki hücrelere girmek istediğinizde, sizi mütevazı kapılar bekler. Biraz basıktır bu kapılar. İçeri girmek için hafifçe biraz eğilmeniz gerekir. O an bilirsiniz ki, orada bir özel hayat başlamaktadır. Ve siz içeri girmek için eğilirken, aynı zamanda o özel hayatın sahibinin önünde saygıyla eğilmektesinizdir. Kapının eşiğini adımladığınızda artık orada birinin hayatına usulca girmişsinizdir. Eskiler ‘her vusulün bir usulü’ vardır derken, hayatımızda ölçülü ve saygılı olmayı vurgulamak ister gibidirler. O halde kapıyı çalalım, selam verelim, izin verildiğinde güler yüzle ve nezaketle içeri girelim. Eşiği aşalım, haddi aşmayalım. Unutmayalım her evin bir kapısı vardır ve kapılar özel dünyalara açılır.

Doç. Dr. Soner GÜNDÜZÖZ