Ezan ve Kamet
Erkeklerin, ister tek
başlarına kılsınlar, ister edâ isterse kaza kılsınlar, ister seferde ve isterse
hazarda bulunsunlar, farz namazlarını kılarlarken ezan ve kamet (okumaları)
müekked sünnet olup kadınlara mekruhtur.
(Ezan okumak için)
Önce dört kere tekbir getirilir, (yani "Allâhü ekber" denir), sonunda
da iki kere aynı lafizlarla tekbir getirilir. Her iki şahadeti ("Eşhedü en
lâ ilahe illallah ve eşhedü enne Muhammeden Rasûlullah" cümlelerini)
söylerken, önce sessiz bilahare yüksek sesle söylememelidir. Sabah ezanında
buna, "Hayye ale'l-felah"tan sonra iki kere "es-Salâtü hayrım
mine'n-nevm" lafzı ilâve edilir.
Kamet de tıpkı ezan
gibidir, ancak "Hayye ale'l-felâh"tan sonra iki kere "Kad
kameti's-s al âh" denilir.
Müezzin ezanı ağır
ağır, kameti ise seri okur. Ezan olduğu bilinse dahi (meselâ ezanın) Farsça
okunması uygun olmaz. En doğrusu da budur.
(1) (Ezan okuyan) müezzinin (Rasûlullah'm) sünnetine
vâkıf,
(2) namaz vakitlerini bilen, sâlih (bir kimse) olması,
(3) (ezan okurken) abdestli bulunması ve kıbleye dönmesi
müstehabdır.
(4) (Sonra müezzinin ezan sırasında parmaklarını
kulaklarına koyması;
(5) "Hayye ale's-salâh" derken yüzünü sağa,
"Hayye ale'l-felâh" der-, ken de sola çevirmesi,
(6) (ezan, minare gibi yerlerde okunuyorsa) şerefede
dönmesi;
(7) müstehab olan vakti gözetmekle beraber ezanla kamet
arasında namaza devam edenlerin hazırlanmaları için bir miktar beklemesi;1
(8) akşam
namazı(nın ezanından sonra) ise üç kısa âyet okuyacak kadar yahut üç adım
yürüyecek kadar (ezanla kamet arasında) beklemesi,
(9) ezandan
sonra: "Ey namaz müdavimleri, haydi namaza, namaza!" diye seslenerek
namazın başladığını ayrıca ilan etmesi dahi müstehabdır.
(1) (Ezanda)
telhîn yapmak,2
(2) ezan ve kametin abdestsiz okunması;
(3) cünübün,
(4) aklı ermeyen çocuğun, delinin, sarhoşun, kadının,
(isyankâr ve) fâsıkm, oturan bir kimsenin ezan okuması, (5)
ezan ve kamet esnasında konuşulması mekru tur.
Buna Rasûlullah
(Aleyhisselâm)'m, Bilâl (Radıyallahu anhe söylediği:
«—Bilâl! Ezanla kamet
arasında biraz bekle, tâ ki abdest alan kimse rahatça abdestini alsın, yemeğini
yiyenler rahatça yesinler» mealindeki ha-dis-i şerifi delildir. Evet ezan;
vaktin girdiğini, insanların namaz için temizlenip camide hazır bulunmaları
gerektiğini bildirmektir. Ezandan sonra hemen kamet okun(up namaza kalkü)sa bu
hedefe ulaşılamaz.
Telhîn, yâ (ezanın)
kelimelerinin değişmesine sebebiyet verecek şekilde tegannî etmek, kelimenin
harflerini fazlalaştırmak veya eksiltmek yahut da kelimelerin harekelerinde
hatâ yapmaktır.
(Ezan ve kamet
esnasında konuşulduğunda) kametin değil de ezanın yeniden okunması
müstehabdır. Şehirlerde cuma
gününün öğlesi için (cumayı kılamayaniarm) ezan ve kamet okumaları mekruhtur.
.
Geçmiş namazlar için
hem ezan ve hem de kamet okunur. Birden fazla kılınacak geçmiş namazların ilki
için dahi (ezan ve kamet okumalıdır). Kaza edilecek geçmiş namazların ilki
dışındaki kaza namazlarında, eğer aynı yerde kılmacaksa, ezam değilse bile
kameti terketmek mekruhtur.
Sünnete uygun olarak
okunan ezam duyunca, (her şeyi
bırakıp) susmalı ve (müezzinin) söylediklerini tekrar etmelidir.
"Hayye ale'ssalâh
ve hayye ale'l-felâh'larda "Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billah" denilir.
Müezzin "es-Salâtü hayrun mine'n-nevm" deyince, "Sadakte ve
berirte=Haklısm, doğru söylüyorsun" yahut "Mâ şâ Allah" demeli
ve sonra da şu vesile duasını okumalıdır:
"Allahümme Habbi
hâzihıd-davetıt-tâmmeti ve's-salâti'l-kâimeti âti seyyidenâ Muhammedeni'l-vesîlete
ve'l-fazîlete ve'b-ashü makâmen Mahmâdeni'llezî va'adtehû.
Manası: "Ey bu
tam davetin, kılınacak namazın Rabbi olat* Allah'ım! Efendimiz Muhammed'e
vesile ve fazilet ver; om va'dettiğin Makam-ı Mahmûd'a ulaştır."
Namaz, lügat ve sert
yönden ne manaya gelir? Emredilişindeki hikmet nedir?
Farz olmasının
şartları nedir? Küçük çocuğun velisine düşen görevler nelerdir? On yaşına
geldiği halde namaz kılmayan çocuk neyle dövülür?
Namazın farz oluşunun
sebepleri nelerdir? Vaktin ilk (dakikalar)ında sınırlamasız olarak farz olması
ne demektir?
Beş vakit namazın
vakitleri hangi vakitlerdir? Vitir namazının vakti hangi vakittir? Bunun
hususi bir vakti var mıdır? Vitir namazı, yatsıdan önce kılınır mı? Namazla
mükellef olanlar yatsı ve vitir vaktinin bulunmadığı bir ülkedeyseler ne
yaparlar, niçin?
Özürsüz olarak iki
vaktin farzı bir vakitte kılanabilir mi? İstisna edilebilecek bir durum var mı,
(varsa) delili nedir?
Sabah ve öğle
namazlarının müstehap vakitleri hangisidir? Öğle, ikindi ve akşam namazlarını
geciktirmemek veya tehir etmek, hangi hallerde müstehaptır? Yatsı namazının
tehiri, hangi vakte kadar müstehaptır ve hangi hallerde geciktirmemelidir.
Vitir namazının hangi vakte kadar tehiri müstehaptır, niçin?
Kerahet vakitleri
nelerdir? Namaz kılınması doğru olmayan vakitler hangileridir? Namaz kılınması
kerahetle caiz olan vakitler hangileridir? Hangi vakitlerde nafile kılmak
mekruhtur? Buralarda kerahetle ne kasdedilmektedir?
Ezarj ne demektir?
Şer'î manası nedir? Ezan, vakit girer girmez okunmalı mıdır?
Ezan ne zaman meşru
kılınmıştır? Ezan ve kametin nasıl meşru kılındığını biliyor musunuz?
Bunlardan her biri nasıl okunur?
Müezzine ve kamet
okuyana neler müstehaptır? Ezan okurken şahadetlerde sesi nasıl kullanmalı?
Ezanla kametin okunuşları arasında hızlılık ve yavaşlık bakımından fark var
mıdır? Namazın başladığı, ezandan ayrı olarak nasıl duyurulur? Ezanla kamet
arasında niçin biraz ara verilir?
Ezan ve kamette mekruh
olan şeyler nedir? Ezan ve kamette telhîn ile ne kas-dolunuyor? Kaçırılmış
namaz veya namazlar için ezan ve kametin hükmü ve bunun delili nedir?
Ezanı duyanlar ne
yaparlar? Ezan okuyan müezzin telhîn ederek okuyorsa, bunu duyanlar kendisini
takip ederek (okurlar) mı? Ezan duyulmadığı takdirde müezzinin ezanına iştirak
etmek sünnet olur mu?