Fetva Konuları
CUMA VE BAYRAM NAMAZI
277. Zuhri âhir namazı nedir? Bu namazı kılmak gerekir mi?
Zuhri âhir, son öğle namazı demektir. Bazı İslam bilginleri, bir yerleşim
biriminde birden fazla yerde cuma namazı kılınmasının sahih olmayacağı
ihtimaline binaen, o günkü öğle namazının ihtiyaten kılınmasını önermişlerdir.
Zuhri âhir adıyla dört rekât olarak kılınan bu namaz, cuma namazına dâhil
değildir. Hz. Peygamber’den (s.a.s.) ve ilk dönemlerden gelen rivayetler
arasında bu isimle kılınmış bir namaz yoktur.
Zuhri âhir, İslam coğrafyasının genişlemesi ve şehirlerde nüfusun
kalabalıklaşması sonucu, cuma namazının, Hz. Peygamber(s.a.s.) döneminde olduğu
gibi, bir şehirde bir tek camide kılınmasının mümkün olmaması, birden fazla
camide cuma namazının kılınması zorunluluğunun ortaya çıkması ile gündeme gelmiş
bir namazdır. Gerekçesi de, birden fazla camide kılınan cuma namazlarından ilk
önce kılınanın geçerli olacağı, diğer camilerde kılınan namazın ise geçersiz
olabileceği varsayımıdır. İşte bu şüpheli durumdan kurtulmak için, içinde
bulunulan cuma vakti kastedilerek ihtiyaten, zuhri âhir yani “vaktine ulaşılıp
da eda edilemeyen son öğle namazı” niyeti ile dört rekâtlık bir namaz kılınması
bazı âlimlerce uygun görülmüştür (İbn Âbidîn, Reddü’lmuhtâr, III, 1618; Karâfî,
ezZehîra, II, 354355; İbn Kudâme, elMuğnî, III, 212; Şirbînî, Muğnî’lmuhtâc, I,
420422).
Fakat böyle bir varsayıma mahal yoktur. Çünkü cuma namazının tek camide
kılınması, cumanın anlamına uygun olmakla birlikte, nüfusu milyonlara ulaşan
büyük şehirlerin ortaya çıktığı günümüzde bunun yerine getirilmesi mümkün
değildir. Zaten Hanefî mezhebinde fetvaya asıl olan görüşe göre, herhangi bir
kayıt olmaksızın bir şehirde birden çok camide cuma namazı kılınabilir (İbn
Âbidîn, Reddü’lmuhtâr, ııı, 1516). İmam Şâfiî de Bağdat’a gittiğinde cuma
namazının birden fazla yerde kılındığını görmüş ve buna karşı çıkmamıştır (Nevevî,
elMecmû’, IV, 585; Şirbînî, Muğnî’lmuhtâc, I, 420422). Böyle olunca, her bir
camide kılınan cuma namazının ayrı ayrı geçerli olması, bu yönden aralarında bir
fark gözetilmemesi esas olup cuma namazı kılanların ayrıca zuhri âhir (son öğle
namazı) kılmaları gerekmez.
Ancak cuma namazına dâhil olmadığını bilerek, bu namazı kılmak isteyenler için
de bir sakınca söz konusu değildir.
|