Fetva Konuları
HAC ve UMRE
TAVAF VE SAY
627. Haceri Esved’in selamlanması ve öpülmesinin hikmeti nedir?
Haceri Esved’i selamlama ve öpmenin meşruiyeti Hz. Peygam ber’in (s.a.s.) ve
ashabı kiramın uygulamalarıyla sabittir (Buhârî, Hac, 60; Müslim, Hac, 249250).
Fıkıh âlimleri, bu uygulamalara dayanarak tavaf sırasında Haceri Esved’i sünnete
uygun şekilde ziyaret etmenin (istilâm) ona el ile dokunup öpmenin sünnet olduğu
konusunda görüş birliği içindedirler (İbn Rüşd, Bidâye, I, 340; Cezîrî,
elMezâhibü’lerbe‘a, I, 592). Haceri Esved’i istilâm ederken tekbir getirilmesi
de aynı gerekçe ile müstehap sayılmıştır (Buhârî, Hac, 62).
Tavaf esnasında Haceri Esved’e dokunulması ve onun öpülmesi yönündeki
rivayetlerden, bu taşın kutsallığı sonucunu çıkararak bu uygulamayı bizzat
Haceri Esved’e karşı bir saygı ifadesi olarak görmek doğru değildir. Hac
ibadetindeki birçok şekil ve merasim gibi bunun da Hz. İbrahim’in ve Resûli
Ekrem’in (s.a.s.) hatırasını canlandırma, haccı önemsemeyi ve Allah’ın bu
konudaki emrine boyun eğmeyi vurgulama, kulluk ve itaat gibi ruhî ve derunî
hâlleri, zahirî bazı davranışlarla ifade etme gibi sembolik ve taabbüdî bir
anlam taşıdığı söylenebilir. Haceri Esved’le ilgili olarak Hz. Ömer’in “Allah’a
andolsun ki senin zarar veya fayda vermeyen bir taş olduğunu biliyorum; eğer
Resûlullah’ı (s.a.s.) seni istilâm ediyor görmeseydim ben de seni istilâm
etmezdim.” (Buhârî, Hac, 57) şeklindeki sözü de bu yaklaşımı desteklemektedir.
Tavaf mahalli tenha olur ve Haceri Esved’e yaklaşmak mümkünse öpülür; öpme
imkânı bulunamaması hâlinde bu sünnet uzaktan eller kaldırılıp, “Bismillahi
Allahu ekber” denilerek selamlamakla yerine getirilmiş olur (İbn Âbidîn,
Reddü’lmuhtâr, ili, 504, 505). İzdiham olması hâlinde Haceri Esved’i öpmek için
başkalarına eziyet etmek, kadın erkek karışık hâlde bulunmak caiz değildir.
Haceri Esved’e dokunamamak hiçbir surette tavafta bir eksikliğe sebep olmaz.
|