Fetva Konuları
AİLE HAYATI
EVLİLİK (NİKAH)
803. Velisiz kıyılan nikâh geçerli midir?
Hanefî mezhebindeki hâkim görüşe göre akılbâliğ olan kadın, aynen erkek gibi,
velisinin aracılığına ihtiyaç duymaksızın evlenebilir. Ancak dengi olmayan bir
erkekle evlenmişse velisi bu evliliği feshettirebilir. İmam Muhammed’e göre ise
evliliğin geçerliliği için velinin onayı da şarttır (Merginânî, Hidaye, III,
3133; Aliyyü’lkârî, Fethu bâbi’l‘inâye, II, 30).
Hanefîlerin dışındaki mezheplere göre ise ister kız olsun ister dul, bir kadını
ancak velisi evlendirebilir. Ayrıca velinin, daha önce hiç evlenmemiş olan kızı
evlendirmek için ondan izin alması gerekmez. Velayeti altındaki kadının dul
olması hâlinde ise, veli ancak ondan izin alarak evlendirebilir. Bu mezhepler
“Velisiz nikâh olmaz.” (Ebû Dâvûd, Nikâh, 19; Tir mizî, Nikâh 14) hadisini ve
benzeri hadisleri mutlak olarak değerlendirmekte ve kızların rızaları alınsa
bile sadece velileri aracılığıyla evleneceklerini söylemektedirler (Şâfiî, elÜmm,
VI, 35; Sahnûn, elMüdevvene, II, 118; İbn Hazm, elMuhal iâ, IX, 451; İbn Kudâme,
elMuğnî, IX, 345). Hanefîler ise bu hadisleri tam ehliyetli olmayan kız ve
kadınların ancak velileri aracılığıyla evlenebilecekleri şeklinde
yorumlamaktadırlar.
Evlilikte velâyet kurumunun ön plana çıkması, hayat boyu birlikteliği başlatacak
olan evlilik akdinin gerekli araştırmalar yapılarak mümkün olduğu ölçüde sağlam
temellere oturtulması, telâfi edilmesi ve geri dönülmesi imkânsız olan hataların
önceden görülmesi ve önlenmesi, bir yönüyle de evlenecek tarafların aileleri
arasında kaynaşmanın kolay sağlanması gibi hedeflere yöneliktir.
Sonuç olarak, evlilik ciddi bir müessesedir. Dolayısıyla nikâh kıyılırken
velilerin izni alınmalıdır. Velinin izni alınmadan kıyılan nikâh her ne kadar
bazı İslam âlimlerine göre geçerliyse de taraflar evlenirken Hz. Peygam ber’in
(s.a.s.) yukarıda zikredilen hadisini dikkate alarak, velilerin iznini alma
cihetine gitmelidirler. Evliliğe engel ahlâkî, dinî ve sosyoekonomik bir engel
yoksa velilerin yetkilerini kötüye kullanarak zorluk çıkarmamaları gerekir.
|