HER CÜZDEN ÜÇ MESAJ
ON BİRİNCİ CÜZ
Mümin; hatada ısrar etmeyen, her zaman Müslümanca duruşu olan ve şahsiyetli bir
hayat yaşayan insandır.
On birinci cüzde;
Tövbe suresinin son tarafı ve Yunus suresinin tamamı bulunmaktadır. Bu kısımdaki
3 konu (mesaj):
1. TÖVBE
Tövbe Etmek ve Hatadan Dönmek Erdemli Bir Harekettir
Tövbe suresinin son tarafında tövbe ve istiğfar konusu işlenmektedir. Bir
peygamberin, müşrikler için istiğfar etmesinin ve af dilemesinin doğru olmadığı
belirtilmektedir. Bununla ilgili olarak Hz. İbrahim üzerinden örnek
verilmektedir. Çünkü o da kâfir olan baba(lığı) için istiğfar etmişti. Allah ise
muhacir, ensar ve diğer samimi müminlerin dua ve istiğfarlarını kabul
etmektedir. Bu bağlamda Tebük savaşına keyfi katılmayan, ama sonra çok pişman
olup tövbe eden 3 sahabinin durumu hatırlatılır. Bir aydan daha fazla süre devam
eden bu tövbe/pişmanlık süreci, toplumsal tepki ve yeryüzünün onları daralttığı
bir dönemde tövbelerin kabul edilmesi ve 3 sahabinin kurtulması bizim için
önemli bir örnektir
وَعَلَى الثَّلٰثَةِ الَّذٖينَ خُلِّفُواؕ حَتّٰٓى اِذَا ضَاقَتْ عَلَيْهِمُ
الْاَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ وَضَاقَتْ عَلَيْهِمْ اَنْفُسُهُمْ وَظَنُّٓوا اَنْ لَا
مَلْجَأَ مِنَ اللّٰهِ اِلَّٓا اِلَيْهِؕ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُواؕ
اِنَّ اللّٰهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحٖيمُࣖ
“Allah geriye bırakılan (savaşa katılmayan) üç kişinin de tövbesini kabul etti.
Sonunda, bütün genişliğine rağmen yeryüzü onlara dar gelmeye başlamış,
vicdanları kendilerini sıkıştırmış ve Allah’a karşı O’ndan başka sığınılacak
kimse olmadığını anlamışlardı. Bunun üzerine O da eski durumlarına dönmeleri
için onlara tövbe nasip etti. Şüphesiz Allah, tövbeleri kabul edendir,
merhametlidir.”
(Tevbe, 9/118). Rıyazü’s-Salihin isimli hadis kitabının başındaki Tövbe
bölümünde, tövbe eden bu 3 sahabinin ilginç hikayesi ile ilgili rivayet şöyle
aktarılır:
وعَنْ عبْدِ اللَّهِ بنِ كَعْبِ بنِ مَالكٍ ، وكانَ قائِدَ كعْبٍ رضِيَ الله عنه
مِنْ بَنِيهِ حِينَ عَمِيَ، قال :
سَمِعْتُ كعْبَ بن مَالكٍ رضِي الله عنه يُحَدِّثُ
بِحدِيِثِهِ حِين تخَلَّف عَنْ رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ، في غزوةِ
تبُوكَ . قَال كعْبٌ : لمْ أَتخلَّفْ عَنْ رسولِ الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم
، في غَزْوَةٍ غَزَاها إِلاَّ في غزْوَةِ تَبُوكَ ، غَيْر أَنِّي قدْ تخلَّفْتُ في
غَزْوةِ بَدْرٍ ، ولَمْ يُعَاتَبْ أَحد تَخلَّف عنْهُ ، إِنَّما خَرَجَ رسولُ الله
صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم والمُسْلِمُونَ يُريُدونَ عِيرَ قُريْش حتَّى جَمعَ
الله تعالَى بيْنهُم وبيْن عَدُوِّهِمْ عَلَى غيْرِ ميعادٍ . وَلَقَدْ شهدْتُ مَعَ
رسولِ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ليْلَةَ العَقبَةِ حِينَ تَوَاثَقْنَا
عَلَى الإِسْلامِ ، ومَا أُحِبُّ أَنَّ لِي بِهَا مَشهَدَ بَدْرٍ ، وإِن كَانتْ
بدْرٌ أَذْكَرَ في النَّاسِ مِنهَا وكان من خبري حِينَ تخلَّفْتُ عَنْ رسول الله
صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ، في غَزْوَةِ تبُوك أَنِّي لَمْ أَكُنْ قَطُّ
أَقْوَى ولا أَيْسَرَ مِنِّي حِينَ تَخلَّفْتُ عَنْهُ في تِلْكَ الْغَزْوَة ،
واللَّهِ ما جَمعْتُ قبْلها رَاحِلتيْنِ قطُّ حتَّى جَمَعْتُهُما في تلك الْغَزوَةِ
، ولَمْ يكُن رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يُريدُ غَزْوةً إِلاَّ ورَّى
بغَيْرِهَا حتَّى كَانَتْ تِلكَ الْغَزْوةُ ، فغَزَاها رسول الله صَلّى اللهُ
عَلَيْهِ وسَلَّم في حَرٍّ شَديدٍ ، وَاسْتَقْبَلَ سَفراً بَعِيداً وَمَفَازاً.
وَاسْتَقْبَلَ عَدداً كَثيراً ، فجَلَّى للْمُسْلمِينَ أَمْرَهُمْ ليَتَأَهَّبوا
أُهْبَةَ غَزْوِهِمْ فَأَخْبَرَهُمْ بوَجْهِهِمُ الَّذي يُريدُ ، وَالْمُسْلِمُون
مَع رسول الله كثِيرٌ وَلاَ يَجْمَعُهُمْ كِتَابٌ حَافِظٌ « يُريدُ بذلكَ
الدِّيَوان » قال كَعْبٌ : فقلَّ رَجُلٌ يُريدُ أَنْ يَتَغَيَّبَ إِلاَّ ظَنَّ
أَنَّ ذلكَ سَيَخْفى بِهِ مَالَمْ يَنْزِلْ فيهِ وَحْىٌ مِن اللَّهِ ، وغَزَا رسول
الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم تلكَ الغزوةَ حين طَابت الثِّمَارُ والظِّلالُ ،
فَأَنا إِلَيْهَا أَصْعرُ ، فتجهَّز رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم
وَالْمُسْلِمُون معهُ ، وطفِقْت أَغدو لِكىْ أَتَجَهَّزَ معهُ فأَرْجعُ ولمْ أَقْض
شيئاً ، وأَقُولُ في نَفْسى: أَنا قَادِرٌ علَى ذلك إِذا أَرَدْتُ، فلمْ يَزلْ
يتمادى بي حتَّى اسْتمَرَّ بالنَّاسِ الْجِدُّ ، فأَصْبَحَ رسول الله صَلّى اللهُ
عَلَيْهِ وسَلَّم غَادياً والْمُسْلِمُونَ معَهُ ، وَلَمْ أَقْضِ مِنْ جهازي شيْئاً
، ثُمَّ غَدَوْتُ فَرَجَعْتُ وَلَم أَقْض شَيْئاً ، فَلَمْ يزَلْ يَتَمادَى بِي
حَتَّى أَسْرعُوا وتَفَارَط الْغَزْوُ ، فَهَمَمْتُ أَنْ أَرْتَحِل فأَدْركَهُمْ ،
فَيَاليْتَني فَعلْتُ ، ثُمَّ لَمْ يُقَدَّرْ ذلك لي ، فَطفقتُ إِذَا خَرَجْتُ في
النَّاسِ بَعْد خُرُوجِ رسُول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يُحْزُنُنِي
أَنِّي لا أَرَى لِي أُسْوَةً ، إِلاَّ رَجُلاً مَغْمُوصاً عَلَيْه في النِّفاقِ ،
أَوْ رَجُلاً مِمَّنْ عَذَرَ اللَّهُ تعالَى مِن الضُّعَفَاءِ ، ولَمْ يَذكُرني
رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم حتَّى بَلَغ تَبُوكَ ، فقالَ وَهُوَ
جَالِسٌ في القوْمِ بتَبُوك : ما فَعَلَ كعْبُ بْنُ مَالكٍ ؟ فقالَ رَجُلٌ مِن
بَنِي سلمِة : يا رسول الله حَبَسَهُ بُرْدَاهُ ، وَالنَّظرُ في عِطْفيْه . فَقال
لَهُ مُعَاذُ بْنُ جَبَلٍ رضيَ اللَّهُ عنه . بِئس ما قُلْتَ ، وَاللَّهِ يا رسول
الله مَا عَلِمْنَا علَيْهِ إِلاَّ خَيْراً ، فَسكَت رسول الله صَلّى اللهُ
عَلَيْهِ وسَلَّم. فبَيْنَا هُوَ علَى ذلك رَأَى رَجُلاً مُبْيِضاً يَزُولُ به
السَّرَابُ ، فقالَ رسولُ الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم : كُنْ أَبَا
خَيْثمَةَ ، فَإِذا هوَ أَبُو خَيْثَمَةَ الأَنْصَاريُّ وَهُوَ الَّذي تَصَدَّقَ
بصاع التَّمْر حين لمَزَهُ المنافقون قَالَ كَعْبٌ : فَلَّما بَلَغني أَنَّ رسول
الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَدْ توَجَّهَ قَافلا منْ تَبُوكَ حَضَرَني
بَثِّي ، فطفقتُ أَتذكَّرُ الكذِبَ وَأَقُولُ: بِمَ أَخْرُجُ من سَخطه غَداً
وَأَسْتَعينُ عَلَى ذلكَ بِكُلِّ ذِي رَأْي مِنْ أَهْلي ، فَلَمَّا قِيلَ : إِنَّ
رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قدْ أَظِلَّ قادماً زاحَ عَنِّي الْبَاطِلُ
حَتَّى عَرَفتُ أَنِّي لم أَنج مِنْهُ بِشَيءٍ أَبَداً فَأَجْمَعْتُ صِدْقَةُ ،
وأَصْبَحَ رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَادماً ، وكان إِذا قدمَ مِنْ
سَفَرٍ بَدَأَ بالْمَسْجد فرَكعَ فيه رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ جَلس للنَّاس ، فلمَّا فعل
ذَلك جَاءَهُ الْمُخلَّفُونَ يعْتذرُون إِليْه وَيَحْلفُون لَهُ ، وكانوا بضعاً
وثمَانين رَجُلا فقبل منْهُمْ عَلانيَتهُمْ وَاسْتغفَر لهُمْ وَوَكلَ سَرَائرَهُمْ
إِلى الله تعَالى . حتَّى جئْتُ ، فلمَّا سَلَمْتُ تبسَّم تبَسُّم الْمُغْضب ثمَّ
قَالَ : تَعَالَ، فجئتُ أَمْشي حَتى جَلَسْتُ بيْن يَدَيْهِ ، فقالَ لِي : مَا
خَلَّفَكَ ؟ أَلَمْ تكُنْ قد ابْتَعْتَ ظَهْرَك، قَالَ قُلْتُ : يَا رَسُولَ الله
إِنِّي واللَّه لَوْ جلسْتُ عنْد غيْركَ منْ أَهْلِ الدُّنْيَا لَرَأَيْتُ أَني
سَأَخْرُج منْ سَخَطه بعُذْرٍ ، لقدْ أُعْطيتُ جَدَلا ، وَلَكنَّي وَاللَّه لقدْ
عَلمْتُ لَئن حَدَّثْتُكَ الْيَوْمَ حديث كَذبٍ ترْضى به عنِّي لَيُوشكَنَّ اللَّهُ
يُسْخطك عليَّ ، وإنْ حَدَّثْتُكَ حَديث صدْقٍ تجدُ علَيَّ فيه إِنِّي لأَرْجُو
فِيه عُقْبَى الله عَزَّ وَجلَّ ، واللَّه ما كان لِي من عُذْرٍ ، واللَّهِ مَا
كُنْتُ قَطُّ أَقْوَى وَلا أَيْسر مِنِّي حِينَ تَخلفْتُ عَنك قَالَ : فقالَ رسول
الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم : « أَمَّا هذَا فقَدْ صَدَقَ ، فَقُمْ حَتَّى
يَقْضيَ اللَّهُ فيكَ » وسَارَ رِجَالٌ مِنْ بَنِي سَلمة فاتَّبعُوني ، فقالُوا لِي
: واللَّهِ مَا عَلِمْنَاكَ أَذنْبتَ ذَنْباً قبْل هذَا ، لقَدْ عَجَزتَ في أن لا
تَكُون اعتذَرْت إِلَى رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بمَا اعْتَذَرَ
إِلَيهِ الْمُخَلَّفُون فقَدْ كَانَ كافِيَكَ ذنْبكَ اسْتِغفارُ رسول الله صَلّى
اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم لَك . قَالَ : فوالله ما زَالُوا يُؤنِّبُوننِي حتَّى
أَرَدْت أَنْ أَرْجِعَ إِلى رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فأَكْذِب نفسْي
، ثُمَّ قُلتُ لهُم : هَلْ لَقِيَ هَذا معِي مِنْ أَحدٍ ؟ قَالُوا : نَعَمْ لقِيَهُ
معك رَجُلان قَالا مِثْلَ مَا قُلْتَ ، وقيل لَهمَا مِثْلُ مَا قِيلَ لكَ ، قَال
قُلْتُ : مَن هُمَا ؟ قالُوا : مُرارةُ بْنُ الرَّبِيع الْعَمْرِيُّ ، وهِلال ابْن
أُميَّةَ الْوَاقِفِيُّ ؟ قَالَ : فَذكَروا لِي رَجُلَيْنِ صَالِحَيْن قدْ شَهِدا
بدْراً فِيهِمَا أُسْوَةٌ . قَالَ : فَمَضيْت حِينَ ذَكَروهُمَا لِي .
وَنهَى رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم عن كَلامِنَا أَيُّهَا الثلاثَةُ
مِن بَين من تَخَلَّف عَنهُ ، قالَ : فاجْتَنبَنا النَّاس أَوْ قَالَ: تَغَيَّرُوا
لَنَا حَتَّى تَنَكَّرت لِي في نفسي الأَرْضُ ، فَمَا هيَ بالأَرْضِ التي أَعْرِفُ
، فَلَبثْنَا عَلَى ذَلكَ خمْسِينَ ليْلَةً . فأَمَّا صَاحبايَ فَاستَكَانَا
وَقَعَدَا في بُيُوتهمَا يَبْكيَانِ وأَمَّا أَنَا فَكُنتُ أَشَبَّ الْقَوْمِ
وَأَجْلَدَهُمْ ، فَكُنتُ أَخْرُج فَأَشهَدُ الصَّلاة مَعَ الْمُسْلِمِينَ،
وَأَطُوفُ في الأَسْوَاقِ وَلا يُكَلِّمُنِي أَحدٌ ، وآتِي رسول الله صَلّى اللهُ
عَلَيْهِ وسَلَّم فأُسَلِّمُ عَلَيْهِ ، وَهُو في مجْلِسِهِ بعدَ الصَّلاةِ ،
فَأَقُولُ في نفسِي : هَل حَرَّكَ شفتَيهِ بردِّ السَّلامِ أَم لاَ ؟ ثُمَّ أُصلِّي
قريباً مِنهُ وأُسَارِقُهُ النَّظَرَ ، فَإِذَا أَقبَلتُ على صلاتِي نَظر إِلَيَّ ،
وإِذَا الْتَفَتُّ نَحْوَهُ أَعْرَضَ عَنِّي ، حَتى إِذا طَال ذلكَ عَلَيَّ مِن
جَفْوَةِ الْمُسْلمينَ مشَيْت حَتَّى تَسوَّرْت جدارَ حَائط أبي قَتَادَةَ وَهُوَا
ابْن عَمِّي وأَحبُّ النَّاسَ إِلَيَّ ، فَسلَّمْتُ عَلَيْهِ فَواللَّهِ مَا رَدَّ
عَلَيَّ السَّلامَ ، فَقُلْت لَه : يا أَبَا قتادَة أَنْشُدكَ باللَّه هَلْ
تَعْلَمُني أُحبُّ الله وَرَسُولَه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ؟ فَسَكَتَ،
فَعُدت فَنَاشَدتُه فَسكَتَ ، فَعُدْت فَنَاشَدْته فَقَالَ : الله ورَسُولُهُ
أَعْلَمُ . فَفَاضَتْ عَيْنَايَ ، وَتَوَلَّيْتُ حَتَّى تَسَوَّرتُ الْجدَارَ
فبَيْنَا أَنَا أَمْشي في سُوقِ المدينةِ إِذَا نَبَطيُّ منْ نبطِ أَهْلِ
الشَّام مِمَّنْ قَدِمَ بالطَّعَامِ يبيعُهُ بالمدينةِ يَقُولُ : مَنْ يَدُلُّ
عَلَى كعْبِ بْنِ مَالكٍ ؟ فَطَفقَ النَّاسُ يشيرون له إِلَى حَتَّى جَاءَني
فَدَفَعَ إِلى كتَاباً منْ مَلِكِ غَسَّانَ ، وكُنْتُ كَاتِباً . فَقَرَأْتُهُ
فَإِذَا فيهِ : أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّهُ قَدْ بلَغَنَا أَن صاحِبَكَ قدْ جَفاكَ ،
ولمْ يجْعلْك اللَّهُ بدَارِ هَوَانٍ وَلا مَضْيعَةٍ ، فَالْحقْ بِنا نُوَاسِك ،
فَقلْت حِين قرأْتُهَا: وَهَذِهِ أَيْضاً من الْبَلاءِ فَتَيمَّمْتُ بِهَا
التَّنُّور فَسَجرْتُهَا .
حَتَّى إِذَا مَضَتْ أَرْبَعُون مِن الْخَمْسِينَ وَاسْتَلْبَثِ الْوَحْىُ إِذَا
رسولِ رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَأْتِينِي ، فَقَالَ: إِنَّ رسول
الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَأَمُرُكَ أَنْ تَعْتزِلَ امْرأَتكَ ، فقُلْتُ:
أُطَلِّقُهَا ، أَمْ مَاذا أَفعْلُ ؟ قَالَ: لا بَلْ اعتْزِلْهَا فلا تقربَنَّهَا ،
وَأَرْسلَ إِلى صَاحِبيَّ بِمِثْلِ ذلِكَ . فَقُلْتُ لامْرَأَتِي : الْحقِي
بِأَهْلكِ فَكُونِي عِنْدَهُمْ حَتَّى يَقْضِيَ اللُّهُ في هذَا الأَمر ، فَجَاءَت
امْرأَةُ هِلالِ بْنِ أُمَيَّةَ رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فقالتْ
لَهُ : يا رسول الله إِنَّ هِلالَ بْنَ أُميَّةَ شَيْخٌ ضَائعٌ ليْسَ لَهُ خادِمٌ ،
فهلْ تَكْرهُ أَنْ أَخْدُمهُ ؟ قال : لا، وَلَكِنْ لا يَقْربَنَّك . فَقَالَتْ :
إِنَّهُ وَاللَّه مَا بِهِ مِنْ حَركةٍ إِلَى شَيءٍ ، وَوَاللَّه ما زَالَ يَبْكِي
مُنْذُ كَانَ مِنْ أَمْرِهِ مَا كَانَ إِلَى يَوْمِهِ هَذَا . فَقَال لِي بعْضُ
أَهْلِي: لَو اسْتأَذنْت رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم في امْرَأَتِك ،
فقَدْ أَذن لامْرأَةِ هِلالِ بْنِ أُمَيَّةَ أَنْ تَخْدُمَهُ؟ فقُلْتُ: لا
أَسْتَأْذِنُ فِيهَا رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ، ومَا يُدْريني مَاذا
يَقُولُ رسولُ الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إِذَا اسْتَأْذَنْتُهُ فِيهَا
وَأَنَا رَجُلٌ شَابٌّ فلَبِثْتُ بِذلك عشْر ليالٍ ، فَكَمُلَ لَنا خمْسُونَ
لَيْلَةً مِنْ حينَ نُهي عَنْ كَلامنا .
ثُمَّ صَلَّيْتُ صَلاَةَ الْفَجْرِ صباحَ خمْسينَ لَيْلَةً عَلَى ظهْرِ بَيْتٍ
مِنْ بُيُوتِنَا ، فَبينَا أَنَا جَالسٌ عَلَى الْحال التي ذكَر اللَّهُ تعالَى
مِنَّا ، قَدْ ضَاقَتْ عَلَيَّ نَفْسِى وَضَاقَتْ عَليَّ الأَرضُ بمَا رَحُبَتْ،
سَمعْتُ صَوْتَ صَارِخٍ أوفي عَلَى سَلْعٍ يَقُولُ بأَعْلَى صَوْتِهِ : يَا كَعْبُ
بْنَ مَالِكٍ أَبْشِرْ، فخرَرْتُ سَاجِداً ، وَعَرَفْتُ أَنَّهُ قَدْ جَاءَ فَرَجٌ
فَآذَنَ رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم النَّاس بِتوْبَةِ الله عَزَّ
وَجَلَّ عَلَيْنَا حِين صَلَّى صَلاة الْفجْرِ فذهَبَ النَّاسُ يُبَشِّرُوننا ،
فذهَبَ قِبَلَ صَاحِبَيَّ مُبَشِّرُونَ ، وركض رَجُلٌ إِليَّ فرَساً وَسَعَى ساعٍ
مِنْ أَسْلَمَ قِبَلِي وَأَوْفَى عَلَى الْجَبلِ ، وكَان الصَّوْتُ أَسْرَعَ مِنَ
الْفَرَسِ ، فلمَّا جَاءَنِي الَّذي سمِعْتُ صوْتَهُ يُبَشِّرُنِي نَزَعْتُ لَهُ
ثَوْبَيَّ فَكَسَوْتُهُمَا إِيَّاهُ ببشارَته واللَّه ما أَمْلِكُ غَيْرَهُمَا
يوْمَئذٍ ، وَاسْتَعَرْتُ ثَوْبَيْنِ فَلَبسْتُهُمَا وانْطَلَقتُ أَتَأَمَّمُ رسول
الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَتَلَقَّانِي النَّاسُ فَوْجاً فَوْجاً
يُهَنِّئُونني بِالتَّوْبَةِ وَيَقُولُون لِي : لِتَهْنِكَ تَوْبَةُ الله عَلَيْكَ،
حتَّى دَخَلْتُ الْمَسْجِدَ فَإِذَا رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم
جَالِسٌ حَوْلَهُ النَّاسُ ، فَقَامَ طلْحَةُ بْنُ عُبَيْد الله رضي الله عنه
يُهَرْوِل حَتَّى صَافَحَنِي وهَنَّأَنِي ، واللَّه مَا قَامَ رَجُلٌ مِنَ
الْمُهاجِرِينَ غَيْرُهُ ، فَكَان كَعْبٌ لا يَنْساهَا لِطَلحَة . قَالَ كَعْبٌ :
فَلَمَّا سَلَّمْتُ عَلَى رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ، قال: وَهوَ
يَبْرُقُ وَجْهُهُ مِنَ السُّرُور أَبْشِرْ بِخَيْرِ يَوْمٍ مَرَّ عَلَيْكَ ، مُذْ
ولَدَتْكَ أُمُّكَ ، فقُلْتُ : أمِنْ عِنْدِكَ يَا رَسُول اللَّهِ أَم مِنْ عِنْد
الله ؟ قَالَ : لاَ بَلْ مِنْ عِنْد الله عَز وجَلَّ ، وكانَ رسول الله صَلّى اللهُ
عَلَيْهِ وسَلَّم إِذَا سُرَّ اسْتَنارَ وَجْهُهُ حتَّى كَأنَّ وجْهَهُ قِطْعَةُ
قَمر، وكُنَّا نعْرِفُ ذلِكَ مِنْهُ، فلَمَّا جلَسْتُ بَيْنَ يدَيْهِ قُلتُ: يَا
رسول اللَّهِ إِنَّ مِنْ تَوْبَتِي أَنْ أَنْخَلِعَ مِن مَالي صدَقَةً إِلَى
اللَّهِ وإِلَى رَسُولِهِ .
فَقَالَ رَسُول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم : أَمْسِكْ عَلَيْكَ بَعْضَ
مَالِكَ فَهُوَ خَيْر لَكَ ، فَقُلْتُ إِنِّي أُمْسِكُ سَهْمِي الَّذي بِخيْبَر .
وَقُلْتُ : يَا رَسُولَ الله إِن الله تَعَالىَ إِنَّما أَنْجَانِي بالصدق ، وَإِنْ
مِنْ تَوْبَتي أَن لا أُحدِّثَ إِلاَّ صِدْقاً ما بَقِيتُ ، فوا لله ما علِمْتُ
أحداً مِنَ المسلمِين أَبْلاْهُ اللَّهُ تَعَالَى في صدْق الْحَديث مُنذُ ذَكَرْتُ
ذَلكَ لرِسُولِ الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم أَحْسَنَ مِمَّا أَبْلاَنِي
اللَّهُ تَعَالَى ، وَاللَّهِ مَا تَعمّدْت كِذْبَةً مُنْذُ قُلْت ذَلِكَ لرَسُولِ
اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إِلَى يَوْمِي هَذَا ، وَإِنِّي لأَرْجُو
أَنْ يَحْفظني اللَّهُ تَعَالى فِيمَا بَقِي ، قَالَ : فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى
:
{ لَقَدْ تَابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ
وَالْمُهَاجِرِينَ والأَنْصَارِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ في سَاعَةِ الْعُسْرةِ }
حَتَّى بَلَغَ : { إِنَّه بِهِمْ رَءُوفٌ رَحِيمٌ
صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وَعَلَى الثَّلاَثةِ الَّذينَ خُلِّفُوا حَتَّى إِذَا
ضَاقَتْ عَلَيْهِمُ الأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ } حتى
بلغ: { اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ
الصَّادقين } [ التوبة : 117 ، 119 ] .
قالَ كعْبٌ : واللَّهِ مَا أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيَّ
مِنْ نِعْمَةٍ قَطُّ بَعْدَ إِذْ هَدانِي اللَّهُ لِلإِسْلام أَعْظمَ في نَفسِي
مِنْ صِدْقي رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم أَن لاَّ أَكُونَ
كَذَبْتُهُ ، فأهلكَ كَمَا هَلَكَ الَّذِينَ كَذَبُوا إِن الله تَعَالَى قَالَ
للَّذِينَ كَذَبُوا حِينَ أَنزَلَ الْوَحْيَ شَرَّ مَا قَالَ لأحدٍ ، فَقَالَ
اللَّهُ تَعَالَى : {سيَحلِفون بِاللَّه لَكُمْ
إِذَا انْقَلَبْتُم إِليْهِم لتُعْرِضوا عَنْهُمْ فأَعْرِضوا عَنْهُمْ إِنَّهُمْ
رِجْس ومَأواهُمْ جَهَنَّمُ جَزاءً بِمَا كَانُوا يكْسبُون . يَحْلِفُونَ لَكُمْ
لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنْ ترْضَوْا عَنْهُمْ فَإِن الله لاَ يَرْضَى عَنِ
الْقَوْم الفاسقين َ } [ التوبة 95 ، 96 ] .
قال كَعْبٌ : كنَّا خُلِّفْنَا أَيُّهَا الثَّلاَثَةُ
عَنْ أَمْر أُولِئَكَ الَّذِينَ قَبِلَ مِنْهُمْ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ
عَلَيْهِ وسَلَّم حِينَ حَلَفوا لَهُ ، فبايعَهُمْ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمْ ،
وِأرْجَأَ رَسولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم أمْرَنا حَتَّى قَضَى
اللَّهُ تَعَالَى فِيهِ بِذَلكَ ، قَالَ اللُّه تَعَالَى :
{ وَعَلَى الثَّلاَثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُوا } .
وليْسَ الَّذي ذَكَرَ مِمَّا خُلِّفنا تَخَلُّفُنا عَن الغزو ، وَإِنََّمَا هُوَ
تَخْلَيفهُ إِيَّانَا وإرجاؤُهُ أَمْرَنَا عَمَّنْ حَلَفَ لَهُ واعْتذَرَ إِليْهِ
فَقَبِلَ مِنْهُ .
مُتَّفَقٌ عليه .
وفي رواية « أَنَّ النَّبِيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم خَرَجَ في غَزْوةِ
تَبُوك يَوْمَ الخميسِ ، وَكَان يُحِبُّ أَنْ يَخْرُجَ يَوْمَ الخميس » .
وفي رِوَايةٍ : « وَكَانَ لاَ يَقدُمُ مِنْ سَفَرٍ
إِلاَّ نهَاراً في الضُّحَى . فَإِذَا قَدِم بَدَأَ بالمْسجدِ فصلَّى فِيهِ
ركْعتيْنِ ثُمَّ جَلَس فِيهِ » .
22.
Kâ’b İbni
Mâlik radıyallahu anh gözlerini kaybettiği zaman onu elinden tutup
götürme görevini üstlenen oğlu Abdullah’dan rivayet edildiğine göre şöyle
demiştir:
Resûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem ile birlikte Tebük Gazvesi’ne katılmadığına
dair mâcerasını Kâ`b İbni Mâlik radıyallahu anh’den şöyle anlatırken
duydum:
Resûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem’in gittiği gazâlardan sadece Tebük Gazvesi’ne
katılmamıştım. Gerçi Bedir Gazvesi’nde de bulunamamıştım. Zaten Bedir’e
katılmadıkları için hiç kimse azarlanmamıştı. O vakit Resûlullah sallallahu
aleyhi ve sellem ile müslümanlar (savaşmak için değil) Kureyş kervanını
takibetmek için yola çıkmışlardı. Nihayet Allah Teâlâ müslümanlarla
düşmanlarını, aralarında verilmiş herhangi bir karar olmadığı halde bir araya
getiriverdi. Halbuki ben Akabe bîatının yapıldığı gece, İslâm’a yardım etmek
üzere söz verirken Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in yanındaydım.
Her ne kadar Bedir Gazvesi halk arasında Akabe gecesinden daha meşhursa da, ben
Bedir’de bulunmayı Akabe’de bulunmaktan daha üstün görmem.
Tebük
Gazvesi’ne Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ile birlikte gitmeyişim
şöyle oldu:
Ben
katılmadığım bu gazve sırasındaki kadar hiçbir zaman kuvvetli ve zengin
olamamıştım. Vallahi Tebük Gazvesi’nden önce iki deveyi bir araya
getirememiştim. Bu gazvede iki tane binek devesine sahip olmuştum. Bir de
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bir gazveye hazırlandığı zaman
asıl hedefi söylemez, bir başka yere gittiği sanılırdı. Fakat bu gazve sıcak bir
mevsimde uzak bir yere yapılacağı ve kalabalık bir düşmanla karşı karşıya
gelineceği için Resûl-i Ekrem durumu açıkladı. Savaşın özelliğine göre
hazırlanabilmeleri için müslümanlara nereye gideceklerini söyledi. Resûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem ile beraber sefere gidecek müslümanların sayısı
çok fazlaydı. Adlarını bir deftere yazmak mümkün değildi.
Kâ’b
sözüne şöyle devam etti:
Savaşa
gitmemek için gözden kaybolunduğu takdirde, hakkında bir âyet nâzil olmadıkça,
işin gizli kalacağı zannedilebilirdi. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem
bu gazveyi meyvaların olgunlaştığı, gölgelerin arandığı sıcak bir mevsimde
yapmıştı. Ben de bunlara pek düşkündüm. Resûlullah sallallahu aleyhi ve
sellem ile müslümanlar savaş hazırlığına başladılar. Ben de onlarla birlikte
savaşa hazırlanmak için çıkıyor, fakat hiçbir şey yapmadan geri dönüyordum.
Kendi kendime de “Canım, ne zaman olsa hazırlanırım” diyordum. Günler böyle
geçti. Herkes işini ciddi tuttu ve bir sabah Resûlullah sallallahu aleyhi ve
sellem ile birlikte müslümanlar erkenden yola çıktılar. Ben ise hâlâ
hazırlanmamıştım. Yine sabah evden çıktım, hiçbir şey yapamadan geri döndüm. Hep
aynı şekilde davranıyordum. Savaş henüz başlamamıştı, ama mücâhidler hayli yol
almışlardı. Yola çıkıp onlara yetişeyim dedim, keşke öyle yapsaymışım; bunu da
başaramadım. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem savaşa gittikten
sonra insanların arasına çıktığımda beni en çok üzen şey, savaşa gitmeyip geride
kalanların ya münafık diye bilinenler veya âciz oldukları için savaşa
katılamayan kimseler olmasıydı.
Resûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem Tebük’e varıncaya kadar adımı hiç anmamış.
Tebük’te ashâbın arasında otururken:
- “Kâ’b
İbni Mâlik ne yaptı?”
diye
sormuş. Bunun üzerine Benî Selime’den bir adam:
- Yâ
Resûlallah! Elbiselerine ve sağına soluna bakıp gururlanması onu Medine’de
alıkoydu, demiş.
Bunun
üzerine Muâz İbni Cebel ona:
- Ne fena
konuştun! demiş. Sonra da Peygamber aleyhisselâm’a dönerek, yâ Resûlallah!
Biz onun hakkında hep iyi şeyler biliyoruz, demiş. Resûlullah sallallahu
aleyhi ve sellem hiçbir şey söylememiş. O sırada çok uzaklarda beyazlar
giymiş bir adamın gelmekte olduğunu görmüş:
- “Bu
Ebû Hayseme olaydı”
demiş. Bir de bakmışlar ki, gelen adam Ebû Hayseme el-Ensârî değil mi!
Ebû
Hayseme, (bir savaş hazırlığı sırasında) bir ölçek hurma verdiği için
münafıklara alay konusu olan zâttır.
Kâ’b
sözüne şöyle devam etti:
Resûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem’in Tebük’ten Medine’ye hareket ettiğini
öğrendiğim zaman beni bir üzüntü aldı. Söyleyeceğim yalanı düşünmeye başladım.
Kendi kendime “Yarın onun öfkesinden nasıl kurtulacağım?” dedim. Yakınlarımdan
görüşlerine değer verdiğim kimselerden akıl almaya başladım. Resûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem’in gelmek üzere olduğunu söyledikleri zaman,
kafamdaki saçma düşünceler dağılıp gitti. Onun elinden hiçbir şekilde
kurtulamayacağımı anladım. Herşeyi dosdoğru söylemeye karar verdim. Peygamber
aleyhisselâm sabahleyin Medine’ye geldi. Seferden dönerken önce Mescid-i
Nebevî’ye gelerek iki rek’at namaz kılar, sonra halkın arasına gelip otururdu.
Yine öyle yaptı. Bu sırada savaşa katılmayanlar huzuruna geldiler; neden savaşa
gidemediklerini yemin ederek anlatmaya başladılar. Bunlar seksenden fazla
kimseydi. Hz. Peygamber onların ileri sürdüğü mâzeretleri kabul etti;
kendilerinden bîat aldı; Allah Teâlâ’dan bağışlanmalarını niyâz etti ve iç
yüzlerini O’na bıraktı. Sonunda ben geldim. Selâm verdiğim zaman dargın dargın
gülümsedi; sonra:
-
“Gel!”, dedi. Ben de yürüyerek yanına geldim ve önüne oturdum. Bana:
-
“Niçin savaşa katılmadın? Binek hayvanı satın almamış mıydın?” diye sordu.
Ben de:
- Yâ
Resûlallah! Allah’a yemin ederim ki, senden başka birinin yanında bulunsaydım,
ileri süreceğim mâzeretlerle onun öfkesinden kurtulabilirdim. Çünkü insanlara
fikrimi kabul ettirmeyi iyi beceririm. Fakat yine yemin ederim ki, bugün sana
yalan söyleyerek gönlünü kazansam bile, yarın Cenâb-ı Hak işin doğrusunu sana
bidirecek ve sen bana güceneceksin. Şayet doğrusunu söylersem, bana kızacaksın.
Ama ben doğru söyleyerek Allah’dan hayırlı sonuç bekliyorum. Vallahi savaşa
gitmemek için hiçbir özürüm yoktu. Hiçbir zaman da gazâdan geri kaldığım
sıradaki kadar kuvvetli ve zengin olamamıştım, dedim.
Kâ’b
sözüne devamla dedi ki:
Bunun
üzerine Hz. Peygamber:
- “İşte
bu doğru söyledi. Haydi kalk, senin hakkında Allah Teâlâ hüküm verene kadar
bekle!”
buyurdu. Ben kalkınca Benî Selime’den bazıları yanıma takılarak:
- Vallahi
senin daha önce bir suç işlediğini bilmiyoruz. Savaşa katılmayanların ileri
sürdükleri gibi bir mâzeret söyleyemedin. Halbuki günahlarının bağışlanması için
Peygamber aleyhisselâm’ın istiğfâr etmesi yeterdi, dediler.
Kâ’b
sözüne şöyle devam etti:
Beni o
kadar çok ayıpladılar ki, tekrar Resûlullah’ın yanına dönüp biraz önceki
sözlerimin yalan olduğunu söylemeyi bile düşündüm. Sonra onlara:
- Bana
verilen cezaya çarptırılan bir başka kimse var mı? diye sordum.
- Evet.
Seninle beraber bu cezaya uğrayan iki kişi daha var, dediler. Onlar da senin
gibi konuştular ve senin aldığın cevabı aldılar.
- O iki
kişi kim? diye sordum.
- Biri
Mürâre İbni Rebî` el-Amrî, diğeri de Hilâl İbni Ümeyye el-Vâkıfî diyerek,
herbiri Bedir Gazvesi’ne katılmış olan iki mükemmel örnek şahsiyetin adını
verdiler. Bunun üzerine ben geri dönme düşüncesinden vazgeçerek yoluma devam
ettim.
Resûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem savaşa katılmayanlardan sadece üçümüzle
konuşulmasını yasakladı. İnsanlar bizimle konuşmaktan kaçındılar veya bize karşı
tavırlarını değiştirdiler. Hatta bana göre yer yüzü bile değişti. Sanki burası
benim memleketim değildi. Elli gün böyle geçti. İki arkadaşım boyunlarını
büktüler; ağlayarak evlerinde oturdular. Ben ise onlardan daha genç ve dayanıklı
idim. Dışarı çıkarak cemaatle namaz kılar, çarşılarda dolaşırdım. Fakat kimse
benimle konuşmazdı. Namaz bittikten sonra Resûlullah sallallahu aleyhi ve
sellem yerinde otururken yanına gelir, kendisine selâm verirdim. Kendi
kendime “Acaba selâmımı alırken dudaklarını kıpırdattı mı kıpırdatmadı mı” diye
sorardım. Sonra ona yakın bir yerde namaz kılar ve farkettirmeden kendisine
bakardım. Ben namaza dalınca bana doğru döner, kendisine baktığım zaman da
yüzünü çeviriverirdi.
Müslümanların bana karşı olan sert tutumları uzun süre devam edince, amcamın
oğlu ve en çok sevdiğim insan Ebû Katâde’nin bahçesine gidip duvardan içeri
atladım ve selâm verdim. Vallâhi selâmımı almadı. Ona:
- Ebû
Katâde! Allah adına and vererek soruyorum. Benim Allah’ı ve Resûlullah’ı ne
kadar sevdiğimi biliyor musun? diye sordum. Hiç cevap vermedi. Ona and vererek
bir daha sordum. Yine cevap vermedi. Bir daha yemin verince:
- Allah ve
Resûlü daha iyi bilir, dedi. Bunun üzerine gözlerimden yaşlar boşandı. Geri
dönüp duvardan atladım.
Birgün
Medine çarşısında dolaşıyordum. Medine’ye yiyecek satmak üzere gelen Şamlı bir
çiftçi:
- Kâ’b
İbni Mâlik’i bana kim gösterir? diye sordu. Halk da beni gösterdi. Adam yanıma
gelerek Gassân Meliki’nden getirdiği bir mektup verdi. Ben okuma yazma
bilirdim. Mektubu açıp okudum. Selâmdan sonra şöyle diyordu:
-
Duyduğumuza göre Efendiniz seni üzüyormuş. Allah seni değerinin bilinmediği ve
hakkının çiğnendiği bir yerde yaşayasın diye yaratmamıştır. Hemen yanımıza gel,
sana izzet ikrâm edelim.
Mektubu
okuyunca, bu da bir başka belâ, dedim. Hemen onu ateşe atıp yaktım.
Nihayet
elli gün’den kırk’ı geçmiş, fakat vahiy gelmemişti. Birgün Resûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem’in gönderdiği bir şahıs çıkageldi.
-
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem sana eşinden ayrı oturmanı
emrediyor, dedi.
- Onu
boşayacak mıyım, yoksa ne yapacağım? diye sordum.
- Hayır,
ondan ayrı duracak, kendisine yanaşmayacaksın, dedi. Hz. Peygamber diğer iki
arkadaşıma da aynı emri gönderdi. Bunun üzerine karıma:
- Allah
Teâlâ bu mesele hakkında hüküm verene kadar ailenin yanına git ve onların
yanında kal, dedim.
Hilâl İbni
Ümeyye’nin karısı Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’e giderek:
- Yâ
Resûlallah! Hilâl İbni Ümeyye çok yaşlı bir adamdır. Kendisine bakacak
hizmetçisi de yoktur. Ona hizmet etmemde bir sakınca görür müsün? diye sormuş.
Hz. Peygamber de:
- Hayır
görmem. Ama katiyen sana yaklaşmasın, buyurmuş. Kadın da şöyle demiş:
- Vallahi
onun kımıldayacak hâli yok. Allah’a yemin ederim ki, başına bu iş geleliberi
durmadan ağlıyor.
Kâ`b
sözüne şöyle devam etti:
-
Yakınlarımdan biri bana: Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’den
eşinin sana hizmet etmesi için izin istesen olmaz mı! Baksana Hilâl İbni
Ümeyye’ye bakması için karısına izin verdi, dedi. Ben de ona: Hayır, bu konuda
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’den izin isteyemem. Üstelik ben
genç bir adamım. İzin istesem bile Peygamber aleyhisselâm’ın bana ne
diyeceğini bilemem, dedim.
Bu
vaziyette on gün daha durdum. Bizimle konuşulması yasaklandığından bu yana tam
elli gün geçmişti. Ellinci gecenin sabahında, evlerimizden
birinin damında sabah
namazını kıldım. Allah Teâlâ’nın (Kur’ân-ı Kerîm’de bizden) bahsettiği üzere
canım iyice sıkılmış, o geniş yeryüzü bana dar gelmiş bir vaziyette otururken,
Sel Dağı’nın tepesindeki birinin var gücüyle:
- “Kâ`b
İbni Mâlik! Müjde!” diye bağırdığını duydum. Sıkıntılardan kurtulma gününün
geldiğini anlayarak hemen secdeye kapandım.
Resûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem sabah namazını kıldırınca, Allah Teâlâ’nın
tövbelerimizi kabul ettiğini ilân etmiş. Bunun üzerine ahâlî bize müjde vermeye
koşmuş. İki arkadaşıma da müjdeciler gitmiş. Bunlardan biri bana doğru at
koşturmuş. Eslem kabilesinden bir diğer müjdeci koşup Sel Dağı’na tırmanmış,
onun sesi atlıdan önce bana ulaşmış. Sesini duyduğum müjdeci yanıma gelip beni
tebrik edince, sırtımdaki elbiseyi de çıkarıp müjdesine karşılık ona giydirdim.
Vallahi o gün giyecek başka elbisem yoktu. Emanet bir elbise bulup hemen giydim.
Peygamber aleyhisselâm’ı görmek üzere yola koyuldum. Beni grup grup
karşılayan sahâbîler tövbemin kabul edilmesi sebebiyle tebrik ediyor ve “Allah
Teâlâ’nın seni bağışlaması kutlu olsun” diyorlardı.
Nihayet
Mescid’e girdim. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ashâbın ortasında
oturuyordu. Talha İbni Ubeydullah hemen ayağa kalktı, koşarak yanıma geldi,
elimi sıktı ve beni tebrik etti. Vallahi muhâcirînden ondan başka kimse ayağa
kalkmadı.
Râvi der
ki, Kâ’b, Talha’nın bu davranışını hiç unutmazdı.
Kâ’b
sözüne şöyle devam etti:
Peygamber
aleyhisselâm’a selâm verdiğimde yüzü sevinçten parıldayarak:
-
“Dünyaya geldiğinden beri yaşadığın bu en hayırlı gün kutlu olsun!”
buyurdu. Ben de:
- Yâ
Resûlallah! Bu tebrik senin tarafından mıdır, yoksa Allah tarafından mı? diye
sordum.
-
“Benim tarafımdan değil, Yüce Allah tarafından”,
buyurdu. Sevindiği zaman Peygamber aleyhisselâm’ın yüzü parıldar, ay
parçasına benzerdi. Biz de sevindiğini böyle anlardık.
Resûl-i
Ekrem’in önünde oturduğumda:
- Yâ
Resûlallah! Tövbemin kabul edilmesine şükran olarak bütün malımı Allah ve
Resûlullah uğrunda fakirlere dağıtmak istiyorum, dedim. Resûlullah sallallahu
aleyhi ve sellem:
-
“Malının bir kısmını dağıtmayıp elinde tutman senin için daha hayırlı olur”
buyurdu. Ben de:
- Hayber
fethinde hisseme düşen malı elimde bırakıyorum, dedikten sonra sözüme şöyle
devam ettim. Yâ Resûlallah! Allah Teâlâ beni doğru söylediğimden dolayı
kurtardı. Tövbemin kabul edilmesi sebebiyle, artık yaşadığım sürece sadece doğru
söz söyleyeceğim.
Vallâhi
bunu Peygamber aleyhisselâm’a söylediğim gündenberi doğru sözlü olmaktan
dolayı Allah Teâlâ’nın hiç kimseyi benden daha güzel mükâfatlandırdığını
bilmiyorum. Yemin ederim ki, Peygamber aleyhisselâm’a o sözleri
söylediğim günden bu yana bilerek hiç yalan söylemedim. Kalan ömrümde de Cenâb-ı
Hakk’ın beni yalan söylemekten koruyacağını umarım.
Kâ’b
sözüne devamla şöyle dedi:
Bunun
üzerine Allah Teâlâ şu âyet-i kerîmeleri indirdi:
“Allah
(savaşa gitmek istemeyenlere izin vermesi sebebiyle) Peygamberini bağışladığı
gibi, bir kısmının kalbi kaymak üzere iken güçlük zamanında Peygamber’e uyan
muhâcirlerle ensârın da tövbelerini kabul etti. Çünkü Allah onlara çok şefkatli,
pek merhametlidir.
“Hani
şu tövbeleri (Allah’ın emri gelene kadar) geri bırakılan üç kişinin de tövbesini
kabul etti. Bütün genişliğine rağmen yeryüzü onlara dar gelmiş, vicdanları
kendilerini iyice sıkıştırmıştı. Nihayet Allah’dan başka sığınılacak kimse
olmadığını anlamışlardı. Eski hâllerine dönmeleri için Allah onların tövbelerini
kabul etti. Çünkü Allah tövbeleri kabul edici ve bağışlayıcıdır.
“Ey
imân edenler! Allah’ın azâbından korkun ve doğrularla beraber olun”
[Tevbe
sûresi (9), 117-119].
Kâ’b şöyle
devam etti:
Allah’a
yemin ederim ki, beni İslâmiyet’le şereflendirdikten sonra Cenâb-ı Hakk’ın bana
verdiği en büyük nimet, Peygamber aleyhisselâm’ın huzurunda doğruyu
söylemek ve yalan söyleyip de helâk olmamaktır. Çünkü Allah Teâlâ şu yalan
söyleyenler hakkında vahiy gönderdiği zaman, hiç kimseye söylemediği ağır
sözleri söyledi ve şöyle buyurdu:
“O
savaştan kaçanların yanına döndüğünüz zaman, kendilerini hesaba çekmiyesiniz
diye Allah adına yemin ederler. Onlardan yüz çevirin. Çünkü onlar pistirler.
Yaptıklarına ceza olmak üzere varacakları yer cehennemdir. Kendilerinden râzı
olasınız diye size yemin de ederler. Siz onlardan râzı olsanız bile Allah
fâsıklardan aslâ râzı olmaz”
[Tevbe
sûresi (9), 95-96].
Kâ’b
sözüne şöyle devam etti:
Biz üç
arkadaşın bağışlanması, Peygamber aleyhisselâm’ın yeminlerini kabul edip
kendilerinden bîat aldığı ve Cenâb-ı Hak’dan affedilmelerini dilediği kimselerin
bağışlanmasından (elli gün) geri kalmıştı. Resûlullah sallallahu aleyhi ve
sellem, hakkımızda Allah Teâlâ bir hüküm verene kadar bize yapacağı
muameleyi tehir etmişti. Nihayet Allah Teâlâ -anlatıldığı üzere- hükmünü verdi.
Allah Teâlâ’nın “tövbeleri geri kalan üç kişinin...” diye bahsettiği bu
geri kalış, bizim savaştan geri kalmamız değildir; bu, Hz. Peygamber’e gelip
yemin ederek mâzeretleri olduğunu söyleyenlerin özürlerini Peygamber
aleyhisselâm’ın kabul etmesi, bize yapacağı muameleyi ise geriye bırakması
olayıdır.
Buhârî,
Megâzî 79; Müslim, Tevbe 53. Ayrıca bk. Tirmizî, Tefsîru sûre (9)
Diğer bir
rivayet:
“Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Tebük Gazvesi’ne perşembe günü
çıkmıştı. Sefere perşembe günü gitmeyi severdi” şeklindedir.
Buhârî, Cihâd 103
Başka bir
rivayette ise:
“Seferden
mutlaka gündüzün kuşluk vakti dönerdi. Dönünce de ilk iş olarak Mescid’e uğrar,
iki rek’at namaz kılar, sonra orada otururdu” denilmektedir.
Müslim,
Müsâfirîn 74; Ebû Dâvûd, Cihad 166
Kâ’b
İbni Mâlik
Bu azîz sahâbî Resûlullah
Efendimiz’in üç meşhur şâirinden biridir. Medineli olup Hazrec kabilesindendir.
İkinci Akabe bîatında bulunarak Efendimiz’i Medine’ye dâvet eden bahtiyarlardan
biri de odur. Tebük Gazvesi’ne katılmayan üç kişiden biri olması ve elli günlük
boykottan sonra âyet-i kerîme ile aklanması onun şöhretini daha da artırmıştır.
Hicretten sonra Peygamber Efendimiz Mekkeli bir muhâcir ile Medineli bir ensârı
kardeş ilân ettiği zaman, onu cennetle müjdelenen on kişiden (aşere-i
mübeşşere’den) biri olan Talha İbni Ubeydullah ile kardeş yapmıştı.
Hadîsi şerîfte
okuduğumuz üzere, haklarında ilâhî af çıkıp da Kâ’b Peygamber Efendimiz’in
huzuruna girdiği zaman, sadece Hz. Talha’nın ayağa kalkıp koşarak gelmesinin ve
onu heyecanla tebrik etmesinin sebebi, aralarındaki bu kardeşlikti. Kâ’b İbni
Mâlik onun bu davranışını hiç unutmadı ve her fırsatta şükranla andı.
Kâ’b sadece Bedir ve Tebük
Gazveleri’nde bulunamadı. Uhud Gazvesi’nde düşmanla yiğitçe savaştı ve on yedi
yara aldı. Demekki onun Tebük Gazvesi’ne gitmemesi, korkaklığı sebebiyle
değildi. Kendisinden seksen kadar hadis rivayet edilmiştir.
Kâ’b hicretin 54. yılında
(674) vefat etti.
Allah ondan razı olsun.
(Buhari, Megâzi, 80; Müslim, Tevbe, 53). Mutlaka oradaki bu olay gibi çok farklı
tövbe olayları okunmalıdır.
2. MÜSLÜMANCA DURUŞ
Kur’ân’dan ve Peygamberlerden Öğrenmek
Bu cüzde Yunus suresi de bulunmaktadır. İlk kısmında Hz. Peygamber’in Mekke’deki
risalet çalışması, insanları tevhide çağrışı ve onların tepkileri karşısında
sergilediği Müslümanca duruş anlatılmaktadır. Burası aslında bütün davetçiler
için önemli bir bölümdür.
3. ŞAHSİYETLİ OLMAK
Peygamberlerin Hayat Tarzı (Sünneti) Budur
Yunus suresinin ikinci bölümünde ise Hz. Yunus’un da içinde bulunduğu önceki 3
peygamberin tevhid çağrısı, risalet çalışması ve cahiliye toplumu karşısında
sergiledikleri duruşları anlatılır. Bu tevhidi duruşun bütün peygamberlerin
sünneti (hayat tarzı) olduğu hatırlatılır ve bütün davetçilere bir mesaj
verilir.
|